Γιατί δεν διαβάζει το παιδί;

Μια συνηθισμένη αντίδραση των γονέων είναι να υποστηρίζουν την αθωότητά τους, όταν διαπιστώνουν την απροθυμία των παιδιών τους να διαβάσουν εξωσχολικά βιβλία. «Πρέπει να έχετε κατά νου πως η δυσκολία στην έκφραση του Γιάννη οφείλεται και στο ότι δε συνηθίζει να διαβάζει εξωσχολικά βιβλία», λέει η καθηγήτρια. «Μα ξέρετε πόσα βιβλία του έχω αγοράσει; Δε διαβάζει τίποτα. Όλο με τον υπολογιστή ασχολείται», απαντάει η μητέρα.
Γιατί άραγε ο μικρός Γιάννης δε διαβάζει; Μάλλον ένα σπίτι εξοπλισμένο με βιβλία δεν είναι ισχυρό κίνητρο για αυτόν. Ειδικά, όταν σήμερα το βιβλίο έχει να ανταγωνιστεί τη δυναμική επιρροή της εικόνας του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Ίσως ο Γιαννάκης χρειαζόταν ένα πιο ζωντανό παράδειγμα, για να αποκτήσει τη συνήθεια της ανάγνωσης, παράλληλα με το ενδιαφέρον του για το ηλεκτρονικό παιχνίδι. Αυτό είναι η εικόνα του γονιού που διαβάζει ένα βιβλίο για να χαλαρώσει, όπως επίσης και η εικόνα του γονιού που συνοδεύει το παιδί του μέχρι το βιβλιοπωλείο, για να διαλέξει μόνο του το καινούργιο ανάγνωσμα – ή αυτή της δημοτικής βιβλιοθήκης που από τα ράφια της θα επιλεγεί ένα βιβλίο για δανεισμό.
Και αν το σκεφτούμε καλύτερα, χρειάζεται μια διαδικασία που ξεκινάει από τη νηπιακή ηλικία και προχωράει στην παιδική. Ο γονιός αφηγητής και αναγνώστης παραμυθιών είναι αυτός που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του για τις ιστορίες που κρύβουν οι σελίδες των βιβλίων. Απλές, τυπικές διαδικασίες που σε άλλη εποχή ήταν ρόλοι κατανεμημένοι στον παππού και τη γιαγιά, όμως τώρα πέφτουν στις πλάτες των γονέων. Αυτοί με τη σειρά τους, όση καλή διάθεση και αν έχουν να δώσουν τα πάντα στα παιδιά τους, είναι λογικό να παρασύρονται από τις απαιτήσεις της εποχής και να ακολουθούν το κυρίαρχο πρότυπο του γονέα που δουλεύει πολύ, για να αγοράζει πολλά στο παιδί του. Οι υπερβολικές απαιτήσεις ενός σύγχρονου τρόπου ζωής τους αφήνει αρκετή εξουθένωση και είναι φυσιολογικό να μην μπορούν να διακρίνουν το πρέπον ή το καλύτερο για την ανατροφή του παιδιού τους.
Είναι απολύτως απαραίτητη η καθοδήγηση του σημερινού γονέα με ιδέες και προτάσεις διαπαιδαγώγησης ταιριαστές στην πολυπλοκότητα της εποχής μας. Η υποστήριξη αυτή δίνεται κατά καιρούς από την πολιτεία, όπως τα τελευταία χρόνια με τις σχολές γονέων. Φαίνεται, όμως, πως ο γονέας δεν είναι πάντα έτοιμος να δεχθεί συμβουλές και η προώθηση τέτοιων δράσεων δεν είναι πάντοτε επαρκής, ούτε η λειτουργία τους συνεχής. Έτσι, ενώ υπάρχει μεγάλη ανάγκη, όταν δίνεται η βοήθεια, δε σπεύδει να τη λάβει αυτός που τη χρειάζεται.
Η φιλαναγνωσία δεν είναι ένα χάρισμα που δίνεται εκ γενετής σε λίγους, αλλά μια διαδικασία χρήσιμη που μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλους. Και μάλιστα είναι ανεξάρτητη από τον ρυθμό και την ποσότητα της ανάγνωσης, γιατί αυτό είναι προσωπική υπόθεση και σχετίζεται άμεσα με το χαρακτήρα και τις ικανότητες του κάθε ανθρώπου. Μαζί με όλες τις «ταμπέλες» πρέπει να αποβάλουμε και την ταμπέλα του «Αυτός δε διαβάζει τίποτα» και να προσπαθήσουμε όλοι να βάλουμε στη ζωή μας το βιβλίο. Δεν είναι ζήτημα ζωής, αλλά ποιότητας ζωής.
Σοφία Αλεξίου – Φιλόλογος