Αυτό που ταλανίζει τους περισσότερους εκπαιδευτικούς και όχι μόνο, είναι το γεγονός πως γνωρίζουν ότι η παπαγαλία και ο στείρος εγκυκλοπαιδισμός δεν βοηθούν πραγματικά τον μαθητή να προσεγγίσει τη γνώση, ούτε διαπλάθουν έναν σκεπτόμενο άνθρωπο με κριτικό πνεύμα, αλλά δεν διαθέτουν και λύσεις με το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα που κατευθύνει τα παιδιά στη βαθμοθηρία.

Και είναι συνηθισμένο οι γονείς τα παιδιά που κυνηγούν το άριστα να ακούν πολύ συχνά τέτοιες εκφράσεις:
-Δεν έμαθες το μάθημα νεράκι!
-Σου ξέφυγε ένα “και”!
-Δεν το λες όπως το λέει το βιβλίο, πάμε απ’ την αρχή!
..και άλλες τέτοιες καθόλου ενοχλητικές, στρεσογόνες, πιεστικές, αγχωτικές παρατηρήσεις που κάνουν το παιδί ν’ αποστρέφεται το διάβασμα.

Γιατί είναι βέβαιο πως ακόμα και αν μάθει απέξω και το “και” θα φέρει 20 στο διαγώνισμα, αλλά θα το έχει φέρει σχεδόν καταναγκαστικά και είναι αμφίβολο αν την επόμενη εβδομάδα θα θυμάται να πει ό,τι έχει διαβάσει, όχι όπως το γράφει το βιβλίο (ούτε καν!) αλλά ακόμα και με δικά του λόγια. Παρατηρήστε μόνο πως κάνει ένας μαθητής όταν ξεκινά την παπαγαλία:

-Απλανές βλέμμα
-Φωνή τρεμάμενη, χωρίς σταθερότητα
-Έλλειψη φυσικής ροής στο λόγο
-Αμηχανία που εκφράζεται στις κινήσεις των χεριών
Με μια λέξη: άγχος.
Αν θέλετε τέτοιους μαθητές που θα σας φέρνουν άριστα με τέτοιο κόστος για να νιώθετε περήφανοι ή επειδή νομίζετε πως θα περάσουν ιατρική και νομική και θα έχουν σίγουρη αποκατάσταση, το έργο σας δεν είναι δύσκολο, απλώς συνεχίζετε αυτό που κάνετε.
Αν, όμως, θέλετε μαθητές με αυτοπεποίθηση, με κρίση, άτομα που θα θέτουν υγιή ερωτήματα, θα αμφισβητούν, θα ερμηνεύουν, θα αξιολογούν και πάνω απ’ όλα θα δημιουργούν, τότε το έργο σας θα είναι δύσκολο, γιατί πολύ απλά καλείστε να μην ακολουθήσετε την πεπατημένη.
Πως, λοιπόν, μπορείτε να βοηθήσετε:
-Ενθαρρύνετε τα παιδιά να διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία καθώς: μπορούν να τους δώσουν ιδέες, να ερεθίσουν το μυαλό τους αποτελώντας τροφή για σκέψη, να ενισχύσουν τη φαντασία τους, να βοηθήσουν στη βελτίωση του προφορικού και γραπτού τους λόγου, να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο τους και να είναι πιο αποτελεσματικά στα θεωρητικά μαθήματα.
-Μη ρωτήσετε να σας πουν το μάθημα, ρωτήστε τα τι έχουν καταλάβει, τι έχουν μάθει. Δεν έχει σημασία να σας πουν ό,τι ακριβώς γράφει το βιβλίο, ούτε και να το αναδιατυπώσουν. Σημασία έχει να έχουν αφομοιώσει τις νέες γνώσεις με τις ήδη υπάρχουσες, αλλιώς δημιουργούνται κενά. Είναι καλό ο μαθητής να ξέρει τα βασικά, να μπορεί να τα τοποθετεί σε μια χρονική σειρά και να τα συνδυάζει με ό,τι έχει μάθει από τα προηγούμενα μαθήματα για να έχουν μια λογική και φυσική συνέχεια.
-Παροτρύνετέ τα ν’ ανακαλύψουν τον τρόπο που τους βοηθά να μαθαίνουν, στρατηγικές διαβάσματος και τεχνικές απομνημόνευσης. Μερικές ιδέες μπορείτε να πάρετε από
-Προτείνετε στα παιδιά σας να γίνουν για λίγο συγγραφείς. Τα περισσότερα παιδιά που αγαπούν το βιβλίο και το διάβασμα, κάποια στιγμή πειραματίζονται και με το γράψιμο. Δοκιμάζουν να καταγράψουν τις σκέψεις τους ή να δημιουργήσουν το δικό τους ποίημα/διήγημα, κάτι που είναι πολύ δημιουργικό και τα βοηθά να εξοικειώνονται με το μολύβι και το χαρτί και να μην τα αντιμετωπίζουν μόνο ως δυσάρεστα σχολικά εργαλεία, μα τα βοηθά, επίσης, να εξοικειώνονται και με ορισμένες πλευρές του εαυτού τους. Είναι σίγουρο πως μια τέτοια ευχάριστη συνήθεια βελτιώνει τον γραπτό λόγο, το λεξιλόγιό και την παραγωγή ιδεών.
-Να συζητάτε για την επικαιρότητα, για θέματα που μπορούν να τα προβληματίσουν. Πέρα απ’ το ότι τα παιδιά χρειάζεται να περνούν παραγωγικό και δημιουργικό χρόνο με τους γονείς τους, το να συζητούν κάποια επίκαιρα και διαχρονικά θέματα (ρατσισμός, παγκοσμιοποίηση, βια, ανεργία, περιβάλλον, κλπ) τα οποία ενδεχομένως δεν θα συζητήσουν με την παρέα τους, θα τα βοηθήσει να κατατοπιστούν, να προβληματιστούν, να πάρουν κάποιες ιδέες και να εξωτερικεύσουν τις δικές τους σχετικά με θέματα που μας αφορούν και μας απασχολούν καθημερινά. Ρωτήστε τα την γνώμη τους για κάτι, δώστε λίγο από τον χρόνο σας και δείξτε πραγματικό ενδιαφέρον. Πραγματικά πιστεύω πως αν κάτι τέτοιο συνέβαινε τακτικά, όλο και λιγότεροι μαθητές θα χρειαζόταν να μαθαίνουν παπαγαλία κατεβατά κειμένων, για να γράψουν μια έκθεση με την άποψή τους στις πανελλήνιες.
Πολλές φορές τυχαίνει να χάνεται η επικοινωνία ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά, όταν τα θέλω των πρώτων επιβάλλονται στις επιθυμίες των δεύτερων. Η μέχρι τώρα εμπειρία μου δείχνει ότι δεν γίνεται ένας μαθητής άριστος με το ζόρι και μόνο επειδή το ήθελαν οι γονείς του. Αντιθέτως, οι άριστοι μαθητές και μετέπειτα άριστοι φοιτητές είναι αυτοί απλά αγαπούν το διάβασμα, αγαπούν το βιβλίο, αγαπούν να μαθαίνουν! Το αν ένας γονιός θα καταφέρει να εμφυσήσει στο παιδί του αυτήν την αγάπη είναι ολόκληρη τέχνη και η τέχνη γίνεται με μεράκι, όχι με φωνές και φασαρίες.