Σε δημόσια διαβούλευση βρίσκεται το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για την Ειδική Αγωγή, που έρχεται να λειτουργήσει συμπληρωματικά στον προηγούμενο νόμο (2008) και να ενισχύσει ακόμη παραπέρα την εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ για ακόμα μεγαλύτερη συρρίκνωση των δομών Ειδικής Αγωγής, ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης, φόρτωμα στην ίδια την οικογένεια του κόστους για τις ανάγκες της εκπαίδευσης και αποκατάστασης του παιδιού με αναπηρίες και μαθησιακές δυσκολίες, διατήρηση και επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας στο χώρο των εκπαιδευτικών. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που είναι αντίθετο με τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών με ειδικές ανάγκες και των οικογενειών τους, καθώς κινείται στη γραμμή της δήθεν ένταξης και αποασυλοποίησης, που στην ουσία σημαίνει η Ειδική Αγωγή να μετατραπεί από υποχρέωση του κράτους σε εμπόρευμα, μέσω επικίνδυνων και ευκαιριακών προγραμμάτων, τη στιγμή που απαιτείται να ενισχυθεί με τη δημιουργία νέων Ειδικών Σχολείων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε το υπουργείο Παιδείας στον «Ρ», τη σχολική χρονιά 2013-2014 μόλις 8.750 παιδιά με ειδικές ανάγκες είχαν εγγραφεί σε 459 σχολεία της χώρας. Συγκεκριμένα, 520 παιδιά σε 135 Νηπιαγωγεία, 3.530 παιδιά σε 197 Δημοτικά και 4.700 σε 127 δομές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Είναι αποτέλεσμα της συστηματικής υπονόμευσης και απαξίωσης των Ειδικών Σχολείων, που στερούνται ακόμη και τα βασικά, όπως εκπαιδευτικό προσωπικό, βοηθητικό προσωπικό, οδηγούς, συνοδούς, μεταφορά, υλικοτεχνικές υποδομές κ.ά. Με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς τα παιδιά με ειδικές ανάγκες υπολογίζονται ότι είναι περίπου το 10% των μαθητών! Σύμφωνα με στοιχεία της Οφθαλμολογικής Εταιρείας, υπολογίζεται ότι υπάρχουν 2.000 τυφλοί και 4.000-5.000 ημιβλέποντες σε ηλικία μικρότερη των 18 χρονών, ενώ οι τυφλοί μαθητές που παρακολουθούν μια οποιαδήποτε μορφή εκπαίδευσης φτάνουν με δυσκολία τους 150 σε όλη τη χώρα. Από τα 5.000 αυτιστικά παιδιά μόλις τα 120 φοιτούν σε σχολείο.

Ωστόσο, η τάση μείωσης στα Ειδικά Σχολεία οφείλεται – πέρα από την εμφανή κατεύθυνση υποβάθμισης τέτοιων δομών – και στην προπαγάνδα όλων των προηγούμενων ετών, η οποία προβάλλει το αντιεπιστημονικό ιδεολόγημα – στο όνομα τάχα της «αποασυλοποίησης» και της «καταπολέμησης του ρατσισμού» – για ένταξη όλων των παιδιών με ειδικές ανάγκες στα γενικά σχολεία. Η εμπειρία που έρχεται από τις οικογένειες και τους εκπαιδευτικούς, απ’ όπου παιδιά με ειδικές ανάγκες «εντάχθηκαν» στα γενικά σχολεία είναι αρνητική. Ορισμένα παιδιά βυθίζονται στην αμάθεια, στιγματίζονται ακόμη πιο έντονα και περιθωριοποιούνται, με οδυνηρές συνέπειες στον ψυχισμό, ακόμη και στην εξέλιξη της υγείας τους.

Ορισμένα σημεία του νομοσχεδίου

Αρθρο 1 Εννοιες – Σκοπός

(…)Η πολιτεία δεσμεύεται να κατοχυρώνει και να αναβαθμίζει διαρκώς τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της Ειδικής Εκπαίδευσης ως αναπόσπαστο μέρος της υποχρεωτικής και δωρεάν δημόσιας παιδείας και να μεριμνά για την παροχή δωρεάν δημόσιας ειδικής εκπαίδευσης στους αναπήρους όλων των ηλικιών και για όλα τα στάδια και εκπαιδευτικές βαθμίδες.

Αρθρο 2 Οργάνωση και στόχοι της ΕΑΕ

Η ΕΑΕ (σ.σ. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση), όπως και η Γενική Εκπαίδευση, είναι υποχρεωτική και λειτουργεί ως αναπόσπαστο τμήμα της ενιαίας δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Το κράτος υποχρεούται να παρέχει ΕΑΕ σε σχολεία Προσχολικής, Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Είναι τουλάχιστον πρόκληση και υποκρισία να γίνεται λόγος για την υποχρεωτικότητα της Ειδικής Εκπαίδευσης, την παροχή δημόσιας και δωρεάν Εκπαίδευσης, όταν τα Ειδικά Σχολεία αιμορραγούν λόγω υποχρηματοδότησης, όταν ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρας της Εκπαίδευσης υπονομεύεται συστηματικά και μεθοδικά διαχρονικά από τις μέχρι τώρα κυβερνήσεις. Οταν Ειδικά Σχολεία μένουν μέχρι και το Γενάρη κλειστά, λειτουργούν με μαθητές εκ περιτροπής, χωρίς προσωπικό (εκπαιδευτικό, ειδικό εκπαιδευτικό, βοηθητικό, χωρίς να είναι εξασφαλισμένη η μεταφορά των παιδιών από και προς τα σχολεία τους) και έχουν μετατραπεί σε παιδοφυλακτήρια. Ουσιαστικός υποχρεωτικός χαρακτήρας σημαίνει ότι το κράτος παίρνει όλα τα μέτρα προκειμένου η Ειδική Αγωγή να παρέχεται αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν σε όλες τις εκφάνσεις της (διάγνωση, εκπαίδευση, αποκατάσταση, μεταφορά μαθητών κλπ.). Δεν μπορεί να μιλάει κανείς για υποχρεωτικό χαρακτήρα της Ειδικής Αγωγής όταν αφήνει ανοιχτό το δρόμο στην επιχειρηματική δράση, στη φιλανθρωπία.

Αρθρο 6 Φοίτηση

– Ο εκπαιδευτικός της Παράλληλης Στήριξης (ΠΣ) αναφέρεται και τοποθετείται σε σχολική μονάδα κι όχι αποκλειστικά σε μαθητή. Εάν υπάρχει λόγος (…) μπορεί να εξυπηρετήσει διδακτικές ανάγκες ΕΑΕ στο σχολείο.

Δηλαδή ένας εκπαιδευτικός της ΠΣ θα καλείται να ανταποκριθεί στις ανάγκες παραπάνω από ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα της εκπαίδευσης που θα προσφέρει και την ίδια ώρα ο ίδιος εκπαιδευτικός θα καλείται να μπαλώσει τις όποιες ελλείψεις προκύπτουν από τη μείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού στα σχολεία.

Η ΠΣ μπορεί εντός του ωραρίου του εκπαιδευτικού να περιλαμβάνει και το ολοήμερο πρόγραμμα.

Κανένα παιδί με ειδικές ανάγκες δεν μπορεί να αντέξει ένα ολοήμερο πρόγραμμα, που σημαίνει 8 το πρωί με 4 το μεσημέρι. Ενα τέτοιο ασφυκτικό πρόγραμμα θα προκαλέσει εκρήξεις και ανεξέλεγκτη συμπεριφορά.

– Η ΠΣ χορηγείται μέχρι και την Γ’ τάξη του Γυμνασίου. Στις περιπτώσεις κωφών και τυφλών μαθητών χορηγείται και στο ΓΕΛ.

Τι προβλέπεται για τις υπόλοιπες κατηγορίες των ΑμΕΑ; Στην ουσία σπρώχνονται στην Τεχνική Εκπαίδευση (ΕΕΕΕΚ κ.α.), στη μαθητεία, ό,τι συμβαίνει δηλαδή και στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος: Η γενική μόρφωση σταματάει στο Γυμνάσιο!

Αρθρο 7 Θέματα κωφών, τυφλών και αυτιστικών μαθητών

Η υποστήριξη του μαθητή για κάθε αναπηρία μπορεί να υλοποιείται και από ειδικό βοηθό που εισηγείται και διαθέτει η οικογένεια του μαθητή.

Δηλαδή, πρακτικά, υποστήριξη στο παιδί τους θα μπορούν να παρέχουν μόνο οι οικογένειες που μπορούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη για να απευθυνθούν σε ιδιώτη.

Η Επαγγελματική Εκπαίδευση «στον αέρα»

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο αφήνει ξεκρέμαστους χιλιάδες γονείς που ζουν με την αγωνία τι θα απογίνουν τα παιδιά τους όταν φύγουν οι ίδιοι από τη ζωή, αν θα μπορούν να αυτοεξυπηρετούνται, να έχουν μια δουλειά… Μετά τις δομές – ακόμη κι αυτές τις κουτσουρεμένες – Ειδικής Αγωγής, τι επιφυλάσσει το μέλλον, ποια είναι η μέριμνα του κράτους; Τα Ειδικά Εργαστήρια Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης υπολειτουργούν, χωρίς προγράμματα, μόνιμο εκπαιδευτικό, ειδικό εκπαιδευτικό και βοηθητικό προσωπικό. Ηδη και σ’ αυτό το πεδίο ΜΚΟ και ιδιώτες θησαυρίζουν εκμεταλλευόμενοι την ανάγκη και την αγωνία χιλιάδων οικογενειών ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Σε ένα συνολικά αντιδραστικό σχέδιο δεν μπορεί να υπάρχουν θετικά μέτρα για τους εκπαιδευτικούς!

Το νομοσχέδιο δημιουργεί τεχνητές αντιθέσεις ανάμεσα σε κατηγορίες εκπαιδευτικών προκειμένου να αποπροσανατολίσει από το βασικό πρόβλημα, ότι πλήττει τη λαϊκή οικογένεια και τα παιδιά της και μαζί με αυτήν συμπαρασύρει αναγκαία και τους εκπαιδευτικούς. Η πείρα που έχει συσσωρευθεί όλα αυτά τα χρόνια δείχνει ότι οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να περιμένουν λύση στο φλέγον βιοποριστικό ζήτημα από ένα νομοσχέδιο που έχει την ίδια μήτρα με τη σφαγή στους μισθούς, τις απολύσεις, την επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Γι’ αυτό το λόγο κανένας κλάδος δεν θα σωθεί από μόνος του, κανένας κλάδος δεν πρέπει να στηρίξει την επιβίωσή του στην υλοποίηση του νομοσχεδίου. Αντίθετα, όποιος μπει στη λογική έστω να συζητήσει και να συνδιαμορφώσει με την κυβέρνηση πλευρές μιας αντιδραστικής πολιτικής, θα «έχει βγάλει τα μάτια του με τα ίδια του τα χέρια».

Το βασικό πρόβλημα είναι η αντιδραστική κατεύθυνση της κυβέρνησης, που αντί να λύσει το πρόβλημα με μόνιμους διορισμούς, αντί να ιδρύσει Ειδικά Σχολεία, προχωρά σε προσλήψεις συμβασιούχων εκπαιδευτικών μέσω ΕΣΠΑ και σε προσλήψεις ειδικού εκπαιδευτικού και ειδικού βοηθητικού προσωπικού, μέσω των προγραμμάτων 5μηνης εργασίας του ΟΑΕΔ.

Στ’ αλήθεια, τι εκπαιδευτικό έργο μπορεί να προσφέρει ένας εργαζόμενος μέσα σε 5 μήνες; Και με τι κουράγιο; Μόλις θα αρχίσει να προσαρμόζεται στο περιβάλλον ενός Ειδικού Σχολείου, μόλις αρχίσει να γίνεται αποδεκτός από ένα παιδί π.χ. με αυτισμό, θα απολύεται! Πρακτικά, δεν θα προλάβει να προσφέρει καν εκπαιδευτικό ή επιστημονικό έργο.

Αιτήματα πάλης

Κάτω από το βάρος των τεράστιων προβλημάτων που μαστίζουν και το χώρο της Ειδικής Αγωγής, γονείς και εργαζόμενοι του χώρου επιβάλλεται να συντονίσουν τις δυνάμεις τους και να διεκδικήσουν:

  • Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν, αναβαθμισμένη Πρόνοια και Ειδική Αγωγή. Να μην πληρώνουν οι γονείς ούτε ένα ευρώ για οποιαδήποτε ανάγκη εκπαίδευσης, αποκατάστασης και περίθαλψης των παιδιών με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες.
  • Κάθε παιδί με Ειδικές Ανάγκες να έχει το κατάλληλο γι’ αυτό σχολείο. Ούτε ένα παιδί με αναπηρία στο σπίτι του ή σε σχολείο που δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες του.
  • Να απαγορευτεί η επιχειρηματική δράση στο χώρο της Ειδικής Αγωγής, της πρώιμης διάγνωσης και παρέμβασης, αλλά και της αποκατάστασης των παιδιών με αναπηρίες.
  • Να μη χάσει κανένα παιδί ούτε μια μέρα φοίτησης στο σχολείο από εμπόδια στη μετακίνησή του. Αποκλειστικά δημόσιο, δωρεάν και ασφαλές σύστημα μεταφοράς των μαθητών στα σχολεία τους, με ευθύνη του υπουργείου Παιδείας που θα διαθέσει κατάλληλα διαμορφωμένα μέσα μετακίνησης, εξειδικευμένους οδηγούς και συνοδούς, καθώς και την αναγκαία χρηματοδότηση.
  • Αμεση μονιμοποίηση όλων των εργαζομένων (εκπαιδευτικού, ειδικού εκπαιδευτικού, βοηθητικού και τεχνικού προσωπικού) στις μονάδες Ειδικής Αγωγής, χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Μαζικές προσλήψεις μόνιμου ειδικευμένου προσωπικού για τη στήριξη των παιδιών με αναπηρίες και μαθησιακές δυσκολίες. Μοναδική προϋπόθεση για το επάγγελμα να είναι το πτυχίο, χωρίς άλλες εξετάσεις ή πιστοποιήσεις και όλοι οι εργαζόμενοι να έχουν μόνιμη και σταθερή εργασία.

Ελένη ΤΖΙΒΡΑ