Μετά και το ψήφισμα της ΚΕΔΕ, στο συνέδριο της στα Ιωάννινα, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη παρέμβασης του Συλλόγου μας, προκειμένου να τεθούν τα ζητήματα της εκπαίδευσης επί των σωστών επιστημονικών βάσεων και να πάψει επιτέλους η προσπάθεια παραπληροφόρησης από όπου κι αν προέρχεται.

Σύμφωνα με το ψήφισμα αυτό, τίθενται τόσο θεσμικά ζητήματα όσο και ηθικά διλήμματα, που σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στην εκπαιδευτική πραγματικότητα, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας, αλλά και μέσα από τα πορίσματα των διεθνών επιστημονικών μελετών και των παιδαγωγικών θεωριών.

ΖΗΤΗΜΑ 1ο:

Η ΚΕΔΕ ζητά τη διασφάλιση της δυνατότητας καθολικής και όχι υποχρεωτικής ένταξης όλων των παιδιών προσχολικής ηλικίας σε όλες τις δομές Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (παιδικοί σταθμοί και νηπιαγωγεία).

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

Προφανώς η ΚΕΔΕ αγνοεί ότι οι Παιδικοί Σταθμοί και τα Νηπιαγωγεία δεν αποτελούν μέρος της ΙΔΙΑΣ δομής, δεν επιτελούν τον ίδιο σκοπό και δεν απασχολούν το ίδιο εξειδικευμένο προσωπικό. Οι Παιδικοί Σταθμοί εποπτεύονται από τους Δήμους, και εντάσσονται ως εκ τούτου στο Υπουργείο Εσωτερικών, ενώ αποτελούν δομές Φροντίδας, Φύλαξης, Μέριμνας και Αγωγής. Tα Νηπιαγωγεία, εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας, στο οποίο και εντάσσονται και αποτελούν δομές Αγωγής και Εκπαίδευσης. Επιπλέον, στα Νηπιαγωγεία απασχολούνται, εκτός από Νηπιαγωγούς ΠΕ60 και εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί Ειδικής Αγωγής, για την πρόληψη, παρέμβαση και αντιμετώπιση των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Θα ήταν δόκιμο να αναφερθούμε, για πολλοστή φορά, στον υποχρεωτικό χαρακτήρα της Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης και στην ανάγκη θέσπισης της διετούς υποχρεωτικής φοίτησης στο Νηπιαγωγείο, υπενθυμίζοντας πως η υποχρεωτικότητα δεν αποτελεί «καινοτομία». Κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή, ο θεσμός του Νηπιαγωγείου ξεκινά στην Ελλάδα από το 1895, με τον νόμο ΒΤΜΘ/1895, ενώ με την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση του 1929, το Νηπιαγωγείο υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας, εντάσσεται στην Α/θμια Εκπαίδευση και η φοίτηση είναι διετής.  Το 1976, με το άρθρο 1 του νόμου 309/1976, γίνεται σαφής αναφορά ότι στα Νηπιαγωγεία παρέχεται η Γενική Εκπαίδευση , ενώ γίνεται για πρώτη φορά λόγος σχετικά με τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της φοίτησης. Αργότερα, με τον νόμο 1566/1985, όπου ισχύει μέχρι σήμερα, ορίζεται ότι η φοίτηση στα Νηπιαγωγεία είναι διετής και γίνεται υποχρεωτική σταδιακά και κατά περιοχές της χώρας. Το 2006, μετά από 42 ημέρες απεργίας των εκπαιδευτικών, η φοίτηση των νηπίων 5 ετών γίνεται υποχρεωτική, με την αντικατάσταση της παρ.3 του άρθρου 2 του ν. 1566/1985 με την παρ.1 του άρθρου 73 του ν. 3518/2006 και με προοπτική επέκτασης της υποχρεωτικότητας και για τα νήπια των 4 ετών.

Επισημαίνουμε επιπλέον, πως, η διετής υποχρεωτική Προσχολική Εκπαίδευση, η υποχρέωση, με άλλα λόγια, της Πολιτείας για δωρεάν εκπαίδευση στο Νηπιαγωγείο, είναι σύμφωνη με τις δεσμεύσεις της Βαρκελώνης (2002) όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε. για ένταξη των παιδιών από 4 ετών μέχρι τη φοίτηση στο Δημοτικό Σχολείο και εντός των στόχων του Στρατηγικού Πλαισίου Συνεργασίας των Ευρωπαϊκών Χωρών στον τομέα εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΚ 2020), όπου τουλάχιστον το 95% των παιδιών από 4 ετών θα πρέπει να συμμετέχει στην Προσχολική Εκπαίδευση.

ΖΗΤΗΜΑ 2ο:

Συνεχίζοντας η ΚΕΔΕ, διατείνεται, πως: “Η εφαρμογή της εξαγγελίας αυτής (αφορά στην εξαγγελία του κ. Γαβρόγλου για διετή υποχρεωτική Προσχολική Αγωγή) θα έχει δυσμενέστατες εκπαιδευτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες για τους γονείς και τα παιδιά και κυρίως για αυτά που προέρχονται από ευάλωτες και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Τονίζει, επιπλέον η ΚΕΔΕ, πως, η καθιέρωση της διετούς υποχρεωτικής Προσχολικής Εκπαίδευσης βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα επιστημονικά δεδομένα και τις βέλτιστες πρακτικές της διεθνούς κοινότητας και τις ανάγκες σύγχρονης οικογένειας.”

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

Η δυνατότητα των γονέων να επιλέξουν τη δομή που θα εγγράψουν το παιδί προνηπιακής ηλικίας (4 ετών), Παιδικό Σταθμό ή Νηπιαγωγείο και κυρίως η άγνοια των περισσότερων εξ αυτών  για το δικαίωμα τους να εγγράψουν το νήπιο τεσσάρων (4) ετών στο Δημόσιο Νηπιαγωγείο, είχε ως αποτέλεσμα, και με βάση τα στοιχεία από την ΕΕΤΑΑ για το 2016-2017, χιλιάδες παιδιά τριών (3) ετών να μείνουν εκτός Παιδικών Σταθμών.

Θα πρέπει να επισημάνουμε πως το 2016-2017 φοίτησαν στους Παιδικούς Σταθμούς, λαμβάνοντας το voucher, 18.424 παιδιά 4 ετών, ενώ σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 1566/1985, τα παιδιά 4-6 ετών έχουν δικαίωμα εγγραφής στο δημόσιο νηπιαγωγείο, ήτοι στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Το γεγονός αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι 18.424 θέσεις που καλύφθηκαν από προνήπια, τα οποία όπως προαναφέραμε έχουν σήμερα τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στον Παιδικό Σταθμό ή το Νηπιαγωγείο, αφαιρέθηκαν από παιδιά 3 ετών, τα οποία δεν έχουν την παραπάνω δυνατότητα επιλογής. Συγκεκριμένα, 8.180 παιδιά 3 ετών έμειναν εκτός Παιδικών Σταθμών το 2016-2017.

Συμπληρώνοντας, η φοίτηση στο Νηπιαγωγείο αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους “σταθμούς” της ζωής του παιδιού, καθώς κατά τη διάρκεια της λεγόμενης “κρίσιμης περιόδου” οικοδομούνται εξελικτικά και κατακτώνται γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες απαραίτητες τόσο για την ομαλή μετάβαση στο Δημοτικό Σχολείο, όσο και για την μετέπειτα επιτυχημένη σχολική πορεία του. Παράλληλα, ο αντισταθμιστικός ρόλος του Νηπιαγωγείου θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός κυρίως για τα παιδιά που προέρχονται από μη προνομιούχα περιβάλλοντα. Η δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση αποτελεί και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα σε κάθε ευνομούμενο κράτος. Επισημαίνουμε πως εγγραφή ενός παιδιού στον παιδικό σταθμό προϋποθέτει την ύπαρξη κουπονιού (voucher) και σε πολλές περιπτώσεις την καταβολή τροφείων.

Η ένταξη των παιδιών 4 ετών (προνηπίων) στο δημόσιο νηπιαγωγείο είναι βέβαιο ότι θα άρει τις ανισότητες στην εκπαίδευση των παιδιών αυτής της ηλικίας, καθώς δεν θα υπάρχουν προνήπια δύο (2) ταχυτήτων και έτσι θα εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση τους στο Δημοτικό Σχολείο. Επιπλέον στα δημόσια Νηπιαγωγεία υπάρχουν δομές για υποστήριξη παιδιών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ), όπως τα τμήματα ένταξης και η παράλληλη στήριξη προς όφελος των παιδιών, παροχές που απουσιάζουν από τους παιδικούς σταθμούς.

ΖΗΤΗΜΑ 3ο:

Σύμφωνα με την ΚΕΔΕ η θέσπιση της διετούς υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής “απαξιώνει, συρρικνώνει και αποδομεί ένα νευραλγικό κομμάτι της τοπικής αυτοδιοίκησης, που είναι οι παιδικοί σταθμοί, οι οποίοι είναι στελεχωμένοι με εξειδικευμένο παιδαγωγικό και βοηθητικό προσωπικό και παρέχουν υψηλού επιπέδου υπηρεσίες”.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:

Η εμμονή της ΚΕΔΕ και της ΠΟΕ – ΟΤΑ να θέτουν ηθικά ζητήματα περί απόλυσης Βρεφονηπιοκόμων και συρρίκνωσης των Παιδικών Σταθμών, με την εφαρμογή της διετούς υποχρεωτικής Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, ουδεμία βάση έχει, αφού μελετώντας τους αριθμούς και σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα των δικαιούχων voucher, τον περασμένο Ιούλιο και παρά το γεγονός ότι η χρηματοδότηση στη συγκεκριμένη παροχή αυξήθηκε κατά 5% συγκριτικά με πέρυσι και οι δικαιούχοι ήταν περισσότεροι (92.231 το 2017 – 84.800 το 2016), παρατηρήθηκε αύξηση των παιδιών (βρεφών και νηπίων) που έμειναν εκτός δωρεάν φιλοξενίας και συγκεκριμένα 40.751 παιδιά φέτος, ενώ πέρυσι ο αριθμός των παιδιών που δεν πήραν voucher ανήλθε στα 37.000. Σύμφωνα με δημοσιεύματα ο αριθμός μειώθηκε κατά 10.000, μέσω της αναδιανομής των voucher. Ωστόσο, ο αριθμός των περίπου 30.000 παιδιών, που μένουν κάθε χρόνο εκτός παιδικών σταθμών, σε καμία περίπτωση δεν στηρίζει τον ισχυρισμό περί κατάρρευσης των παιδικών σταθμών.

Ως ένας επιστημονικός Σύλλογος, που αποτελείται από εκπαιδευτικούς της τάξης, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως η επιστήμη της παιδαγωγικής έχει ως στόχο όχι μόνο την κοινωνικοποίηση των παιδιών, αλλά και την ανάπτυξή τους σε γνωστικό και νοητικό επίπεδο. Θέλοντας να στηρίξουμε επιστημονικά την αναγκαιότητα συνύπαρξης και από κοινού φοίτησης των παιδιών 4-6 ετών και με αφορμή τους ισχυρισμούς της ΚΕΔΕ περί «επιστημονικών δεδομένων», θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε τη θεωρία του Piaget για την κατανόηση των κανόνων, σύμφωνα με την οποία τα προνήπια “παρατηρούν τα μεγαλύτερα παιδιά να παίζουν ομαδικά παιχνίδια και στη συνέχεια προσπαθούν να τα μιμηθούν’’ (Piaget, 1932). Τα προνήπια εγκαταλείπουν σταδιακά το εγωκεντρικό παιχνίδι και προσπαθούν να ενταχθούν στις ομάδες των μεγαλύτερων παιδιών και να ακολουθήσουν συγκεκριμένους κανόνες. Μέσα από αυτή τη διαδικασία τα προνήπια ωριμάζουν κοινωνικά, ενώ παράλληλα αναβαθμίζεται ποιοτικά ο τρόπος σκέψης τους. Επίσης, στην κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky αναφέρεται, εκτός των άλλων, ότι καθώς τα παιδιά (και συγκεκριμένα τα προνήπια) συμμετέχουν ενεργά, στο κοινωνικό περιβάλλον που ανήκει το καθένα, εσωτερικεύουν όλο και πιο ώριμους και αποτελεσματικούς τρόπους σκέψης και επίλυσης προβλημάτων που χρησιμοποιούν οι γονείς, οι δάσκαλοι και άλλα άτομα που συναναστρέφονται στην καθημερινότητά τους. Επιπλέον, μιμούνται και επαναλαμβάνουν τις νέες δεξιότητές τους συνεχώς (Craig & Βaucum, 2007).

Τέλος, θα θέλαμε να επισημάνουμε πως η θεσμοθέτηση της διετούς υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης δε συνιστά απαξίωση των παιδικών σταθμών. Αντιθέτως, αποτελεί ικανοποίηση ενός χρόνιου αιτήματος της εκπαιδευτικής κοινότητας και της κοινωνίας, προκειμένου να εξασφαλιστεί η απαρέγκλιτη πρόσβαση όλων των παιδιών 4-6 ετών στη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση. Άλλωστε η δέσμευση της Κυβέρνησης για δημιουργία επιπλέον παιδικών σταθμών, κάθε άλλο παρά απαξίωση δείχνει. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως χρέος μας είναι να προτάσσουμε πάντα το συμφέρον και τα δικαιώματα των παιδιών. Η διετής υποχρεωτική φοίτηση στην προσχολική εκπαίδευση αποτελεί αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης και βασική υποχρέωση ενός κράτους που θεωρεί την καλή δημόσια εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό που πρέπει να παρέχεται δωρεάν σε όλα τα παιδιά που ζουν σε αυτή τη χώρα. Σε μια κατεύθυνση άμβλυνσης των μορφωτικών, κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των παιδιών.

Για το Δ.Σ. του Σ.Α.Ν.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Μαρία Σπανού

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Χαρίκλεια Θεοδωράκη