Καθώς κλείνει η αυλαία των Πανελληνίων 2015, έχω πειστεί πλέον ότι ο θεσμός αυτός – η “κορωνίδα” κατά πολλούς του εκπαιδευτικού μας συστήματος – έχει τόσες παθογένειες που μόνο νοσηρότητα εκπέμπει.

Ξεκινάμε με την “ατάκα” των ημερών:

“Και σαν έπεσαν δύσκολα, τι έγινε; Οι θέσεις είναι περιορισμένες, θα πέσουν οι βάσεις και αυτοί που είναι να περάσουν θα περάσουν”.

Αυτή την προσέγγιση ασπάζονται πολλοί καθηγητές… γονείς… μαθητές… ακόμα και “άσχετοι” με το θέμα, εδώ και χρόνια. Ο κάθε πολίτης, ανεξάρτητα αν εμπλέκεται στη διαδικασία των Πανελληνίων ή όχι, έχει βεβαίως το δικαίωμα να εκφράσει τη γνώμη του. Όταν όμως ακούγεται και από επίσημους φορείς όπως το Υπουργείο Παιδείας ( μάλιστα) και η Ελληνική Μαθηματική Εταιρία , ε τότε υπάρχει τεράστιο πρόβλημα.

Για να καταλάβω δηλαδή: κύριοι και κυρίες του Υπουργείου, μαθητές που αγωνίζονται 12 χρόνια με συνείδηση, επιμέλεια και συνέπεια για να αγαπήσουν τη γνώση, να μην αφήσουν κενά, να προετοιμαστούν για να ακολουθήσουν την επιστήμη που εκφράζει καλύτερα τις προσωπικές τους ανησυχίες και κλίσεις – κατακτώντας στην πορεία καλές επιδόσεις – φτάνουν επιτέλους στη γραμμή τερματισμού που λέγεται “Πανελλήνιες Εξετάσεις Πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση”. Κι εσείς ξαφνικά τους λέτε “είναι κατανοητή η ανησυχία των μαθητών και των μαθητριών για το επίπεδο των θεμάτων, όμως δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι δεν εξετάζονται για την απόκτηση κάποιου βαθμού, αλλά διαγωνίζονται για την κατάληψη μιας θέσης προκαθορισμένου αριθμού.”

Αν δεν αντιλαμβάνεστε ήδη τη νοσηρή ηττοπάθεια της νοοτροπίας αυτής, θα σας δώσω ένα ανάλογο από τον αθλητικό χώρο. Έστω λοιπόν ένας αθλητής στίβου, δρομέας ταχύτητας για την ακρίβεια. Χρόνια προπονείται, οι επιδόσεις του βελτιώνονται συνεχώς και ο χρόνος για το κατοστάρι έχει διαμορφωθεί γύρω στα 10 δευτερόλεπτα. Έχει εξασκηθεί στον τρόπο που πρέπει να τρέξει στην εκκίνηση, πώς θα αναπτύξει ταχύτητα, πώς θα κρατήσει αντοχές για τα κρίσιμα τελευταία μέτρα… με βάση λοιπόν την προετοιμασία που έχει κάνει, προσδοκεί να πετύχει καλές επιδόσεις και να κερδίσει μετάλλιο. Οι διοργανωτές όμως αποφασίζουν ξαφνικά να ανοίξουν λακούβες στον τάπητα, σκεφτόμενοι “και τι έγινε; Δεν αγωνίζονται για την απόκτηση κάποιας επίδοσης, αλλά διαγωνίζονται για την κατάληψη μιας θέσης ανάμεσα στα τρία μετάλλια”. Και δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες, που ο ίδιος ο Μπολτ να έτρεχε δεν θα έβγαζε τη διαδρομή σε χρόνο μικρότερο από 12 δευτερόλεπτα. Και δεν πάει να έχει κερδίσει ο δρομέας το χρυσό, η ταπεινωτική αυτή επίδοση θα τον συνοδεύει στο υπόλοιπο της αθλητικής του σταδιοδρομίας. Και ταπεινωτική θα είναι όχι επειδή δεν ήταν σε φόρμα εκείνη τη μέρα – όχι επειδή δεν είχε εκτιμήσει σωστά τις δυνάμεις του – αλλά επειδή κάποιοι αποφάσισαν ΕΤΣΙ, ότι έπρεπε να του στήσουν παγίδα.

Η διαφορά βέβαια είναι ότι στον αθλητισμό υπάρχουν αυστηροί κανόνες που προδιαγράφουν με απόλυτα ελεγχόμενο και σταθμισμένο τρόπο τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα διαγωνιστεί ο υποψήφιος για μετάλλιο… έχει ληφθεί υπόψη μέχρι και η ταχύτητα του ανέμου. Γιατί η επίδοση στους αγώνες στίβου δεν είναι ανεξάρτητη από τον αστάθμητο παράγοντα των καιρικών συνθηκών, και έχουν προβλεφθεί εκείνες οι διορθωτικές ενέργειες που θα διασφαλίζουν έναν δίκαιο αγώνα. Εδώ έχουμε τον αστάθμητο παράγοντα “ορέξεις της επιτροπής εξετάσεων”, για τον οποίο δεν έχουν προβλεφθεί διορθωτικές ενέργειες. Ο γνήσιος μαθητής του 19-20 που έχει αποδείξει την αξία του σταθερά και συστηματικά επί σειρά ετών, έχει εξασκηθεί στην επίλυση κάθε πιθανού θέματος Πανελληνίων σε συνθήκες προσομοίωσης των εξετάσεων, έχει εξαλείψει κάθε περίπτωση αποτυχίας από έλλειψη γνώσεων ή ικανοτήτων, έχει φροντίσει να είναι ξεκούραστος και (όσο γίνεται) απαλλαγμένος από άγχος την ώρα προσέλευσης… επειδή “έτσι” αποφάσισε η επιτροπή θα “χρεωθεί” επιδόσεις της τάξης του 16 στο μάθημα ή στα μαθήματα που “έπεσαν δύσκολα”. Ο βαθμός απολυτηρίου – που αποτελεί διαπιστευτήριο από μόνος του – θα πέσει άδικα. Η άδικα ταπεινωτική επίδοση θα ξεχωρίζει σαν τη μύγα μεσα στο γάλα ανάμεσα στους άριστους βαθμούς του, προκαλώντας μάλιστα υποψίες ότι οι ΑΛΛΟΙ βαθμοί των προηγούμενων ετών και μαθημάτων ήταν “πλασματικοί”. Αλλά αρκεί που πέρασε στη σχολή που ήθελε, αν όχι με 19000 μόρια, με 16000 (και κάτι τέτοιο θα είναι και πιο ισορροπημένο, όπως θα μας διαβεβαιώσει στη συνέχεια ο κ. Τυρλής). Και θα πει κάποιος:“Και τι έγινε βρε αδερφέ; Να ψάξουν να βρουν ποιοι φταίνε, και να δικεδικήσουν έναν δίκαιο αγώνα; Τη δουλειά τους την κάνανε, περάσανε εκεί που θέλανε. Τα υπόλοιπα είναι ψιλά γράμματα.*

Έπεσαν λοιπόν δύσκολα. Όχι μόνο σε ένα μάθημα, αλλά θα ασχοληθώ μόνο με τα Μαθηματικά Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης, επειδή εδώ έχουμε σπουδαίες δηλώσεις! Τις “ευχές” και “συμβουλές” του Υπουργείου λοιπόν, ήρθε και τις τερμάτισε ο Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρίας. Έχω παραθέσει παραπάνω σε σύνδεσμο τη συνέντευξη που έδωσε ο κ. Τυρλής στο εκπαιδευτικό portal 360pedia. Συνοπτικά, ο κ. Τυρλής αναπτύσσει τη θεωρία ότι όταν τα θέματα είναι δύσκολα, είναι για όλους δύσκολα… και ότι κάτι τέτοιο έχει θετικές επιπτώσεις στις βάσεις γιατί διαμορφώνονται σε έναν πιο λογικό αριθμό. Ένας μαθητής που θα είχε γράψει 15-16 σε εύκολα θέματα δεν θα είχε καμία τύχη, ενώ αν έχει γράψει 15-16 σε δύσκολα θέματα, θεωρείται ότι είναι πολύ μπροστά. Συνεχίζει λέγοντας ότι τα θέματα των μαθηματικών που έπεσαν φέτος είναι τα δυσκολότερα όλων των εποχών από το 2000 που φτιάχτηκε το σύστημα, και απ’ότι ξέρει και σε άλλα μαθήματα έγινε το ίδιο: φέτος ήταν μια χρονιά δύσκολων θεμάτων οπότε αναμένουμε γενική πτώση των βάσεων. Στη συνέχεια αναφέρεται στη διεθνή πρακτική των υψηλών επιδόσεων που απαιτούνται για να γίνει δεκτός ένας μαθητής σε σχολή υψηλού επιπέδου. Η κουβέντα μετά πηγαίνει στο θέμα των δαπανών μιας οικογένειας για την προετοιμασία του υποψηφίου, εν μέσω κρίσης, και στην καίρια ερώτηση της δημοσιογράφου σχετικά με τους μαθητές που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και δεν έχουν τη δυνατότητα να προετοιμαστούν για το επίπεδο των θεμάτων που θα αντιμετωπίσουν επειδή κατά κανόνα το επίπεδο αυτό δεν το φτάνουν στα σχολεία, απαντάει ότι κάτι τέτοιο είναι γεγονός από έρευνες που έχει δει εκτός ελαχίστων φωτεινών εξαιρέσεων. Μεσολαβεί ένα διάστημα στο οποίο πραγματικά δεν μπορώ να βγάλω νόημα από τα λεγόμενά του: λέει ότι στεναχωριέται όταν ένας άριστος μαθητής νιώθει ότι έχει αδικηθεί αλλά επανέρχεται και κλείνει με την πεποίθησή του ότι είναι πιο λογικό και ισορροπημένο να περάσει ένας μαθητής με 15 ή 16.

Φταίω εγώ που έχω μπερδευτεί; κ. Τυρλή δυο μόνο ερωτήσεις:

1) Ο μαθητής που θα γράψει 15-16 σε εύκολα θέματα ταυτίζεται με το μαθητή που θα γράψει 15-16 σε δύσκολα θέματα; Αν όχι (που προφανώς η απάντηση είναι όχι), μιλάμε για την ίδια ομάδα καλών μαθητών που διεκδικούν θέσεις στις περιζήτητες σχολές, είτε η βάση κυμανθεί γύρω στο 19 είτε γύρω στο 16: ο λόγος που πέφτουν οι βάσεις είναι επειδή οι μαθητές που γράφουν 19 σε εύκολα θέματα θα γράψουν 16 σε δύσκολα.
Οπότε

α) πώς ακριβώς ευνοείται ο μέτριος μαθητής του 15-16 με τα δύσκολα θέματα;
β) γιατί να ταπεινώνεται ο άριστος μαθητής με θέματα που θα πρέπει να είναι ευχαριστημένος αν γράψει 16;

2) Αφού σας αρέσουν οι χαμηλότερες, πιο ισορροπημένες βάσεις… τι θα λέγατε αν η επιτροπή εξετάσεων αποφάσιζε να στραφεί σε ακόμα πιο δύσκολα θέματα; Γιατί να μην ισορροπήσουν οι βάσεις στις 10.000 μονάδες ή ακόμα και στις 5.000 μονάδες (εφόσον μάλιστα δεν ισχύει η βάση του 10); Σύμφωνα με τη λογική σας, κάτι τέτοιο δεν θα έδινε ευκαιρίες σε ακόμα περισσότερους μαθητές;

Για το τι συμβαίνει διεθνώς θα αναφερθώ με συγκεκριμένο παράδειγμα σε επόμενη ανάρτηση. Για το ποιοι είναι οι κερδισμένοι από τα παιχνίδια με τις βάσεις, δεν χρειάζεται νομίζω ανάλυση: (οι επιτροπές) δεν παίζουν με τις βάσεις “ΈΤΣΙ”. Σίγουρα πάντως κερδισμένοι δεν είναι οι μαθητές…

Κλείνοντας, φυσικά δεν θα ευχηθώ “καλά αποτελέσματα και σαν πέσουν οι βάσεις μη σκάτε, αρκεί να περάσετε εκεί που θέλετε, αυτό έχει σημασία”. Η ευχή μου είναι καλά αποτελέσματα βεβαίως… και αν νιώσετε ότι αδικηθήκατε, μην προσπεράσετε τις παθογένειες του συστήματος στο οποίο καλείστε να ζήσετε ως ενήλικες και νέοι επιστήμονες με ένα “και τι να γίνει…”. Χρησιμοποιήστε τα εφόδια που αποκτήσατε στην εμπειρία των Πανελληνίων – τις γνώσεις, την ικανότητα έκφρασης τεκμηριωμένου λόγου, την υπομονή και επιμονή που επενδύσατε στην επίτευξη του στόχου σας – για να διεκδικήσετε έναν καλύτερο κόσμο.

*τα ψιλά γράμματα που λέγαμε. Τροφή για σκέψη:ο υπεύθυνος φορέας για τη διεξαγωγή των εξετάσεων συστήθηκε στις 15/01/2015 (δηλαδή λίγες μέρες πριν τις εκλογές) και τα πρόσωπα που τον απαρτίζουν έχουν τετραετή θητεία. Ενδιαφέρον έχει να δούμε ποια πρόσωπα είναι αυτά… πρόεδρος του Συμβουλίου του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων (National Exams Organisation, με το “διεθνή” χαρακτήρα του οργανισμού θα ασχοληθώ σε επόμενη ανάρτηση) είναι ο κ. Δάσιος Γεώργιος του Θεοδώρου, Oμότιμος Καθηγητής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών – Τμήμα Χημικών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών, πρόεδρος του Ε.Ο.Ε. Καμαρώστε το απίθανο φιάσκο των Μαθηματικών κατεύθυνσης στις Πανελλαδικές 2003, στο οποίο άμεσα εμπλεκόμενος ήταν ο κ. Δάσιος (μη φοβηθείτε να ανοίξετε το σύνδεσμο, δεν είναι από κάποιο ανεξάρτητο blog, από την Καθημερινή είναι). Ο κύριος λοιπόν αυτός όχι μόνο δεν τιμωρήθηκε για το λάθος του αλλά επιβραβεύτηκε με τη θέση του προέδρου της ΕΟΕ το 2015, θεωρώντας προφανώς ότι έχουν περάσει αρκετά χρόνια ώστε να ξεχαστεί το περιστατικό. Πάμε τώρα στον αντιπρόεδρο: Γκλαβάς Σωτήριος του Ιωάννου, πρόεδρος του Ι.Ε.Π. Καμαρώστε την εμπλοκή του κ. Γκλαβά (ως προέδρου του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής) στην περσινή προκήρυξη για τη συγγραφή 402 (!!!) σχολικών βιβλίων σε 7 μήνες, για την οποία έγιναν καταγγελίες από αρμόδιους φορείς επειδή εγείρονται θέματα διαφάνειας… φράση-κλειδί του άρθρου του Βήματος (προσέξτε ότι μιλάμε για το Βήμα, όχι κάποιο ανεξάρτητο/αντι-κυβερνητικό blog) είναι η εξής: Θα πληρώσουν 15.000 ευρώ στον συγγραφέα του και θα απορροφήσουν περίπου 12 εκατ. ευρώ από κοινοτικά κονδύλια για την ολοκλήρωση του έργου. Σε άλλο κράτος ένα άτομο με τέτοια θέση θα είχε παραιτηθεί από ευθιξία μετά από τέτοιες καταγγελίες… στο κράτος αυτό όμως επιβραβεύτηκε με τη θέση του αντιπροέδρου. Για τα μέλη του Συμβουλίου βρήκα διάφορα ενδιαφέροντα αλλά δεν έχω συλλέξει ακόμη αρκετά διασταυρωμένα/έγκυρα στοιχεία για να αναφερθώ σε λεπτομέρειες. (Ευχαριστώ τη φίλη και συνάδελφο Α.Μ. για τα δυο πρώτα links).
ΑΓΑΠΗΤΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ, αυτά είναι τα άτομα που παίζουν με τη νοημοσύνη σας και εν τέλει, με το μέλλον σας. Εσείς θα “τιμωρηθείτε” για την ενδεχόμενη χαμηλή επίδοσή σας στις Πανελλήνιες. Εκείνοι όπως βλέπετε όχι απλά δεν τιμωρήθηκαν για τα λάθη και τις παραλείψεις τους, επιβραβεύονται ξανά και ξανά. ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟΥΣ ΜΟΙΑΣΕΤΕ. Επιδιώξτε στη ζωή σας την αξιοκρατία και τη δικαιοσύνη.