του Περικλή Βανδώρου

Πασίγνωστη η ρήση του Σόλωνα, ενός από τους επτά σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας: «Γηράσκω αεί διδασκόμενος». Ο Πλάτωνας – στο έργο του “Λάχης” – μας διευκρινίζει ότι το νόημα αυτού του ρητού, είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει και όταν ακόμη γηράσκει να διδάσκεται και να μαθαίνει καθότι το γήρας από μόνο του δεν σε κάνει Σοφό (νούν έχον προσιέναι). Άρα το ρητό μας προτρέπει κατά κάποιο τρόπο στο σημερινό “δια βίου μάθηση”, δηλαδή να διδασκόμαστε από τους “δασκάλους μας” καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Σοφότατα όλα αυτά αλλά, ποιος θα περίμενε να συναντήσει στα θρανία μαθητή 94 ετών; Κι όμως, ο συμπολίτης μας κ. Βλάσης Κελεμένης, σε αυτή την ηλικία, παρακολουθεί κανονικότατα τα μαθήματα του Τμήματος Δημιουργικής Γραφής του Κέντρου Διά Βίου Μάθησης Καλαμαριάς. Τον συναντήσαμε στην αίθουσα του 4ου – 15ου Δημοτικού Σχολείου, όπου γίνονται τα μαθήματα:

Κύριε Κελεμένη, επειδή κάποιοι θα δυσκολευτούν να το πιστέψουν, να διευκρινίσουμε την ηλικία σας. Είστε όντως 94 ετών;

Γεννήθηκα στην Κοινότητα Ρυσίου της Μικράς Ασίας, στη γνωστή Αρετσού (σήμερα Daritsa της Τουρκίας) στις 24 Ιουνίου 1921, όπως αποδεικνύεται και από το πιστοποιητικό βαπτίσεως που έχω φυλαγμένο. Με τη μικρασιατική καταστροφή, η οικογένειά μου ξεκίνησε με ένα καΐκι από την Αρετσού και έφτασε εδώ στην Καλαμαριά, με την μητέρα μου να με κρατά, βρέφος, στην αγκαλιά της.

Είστε δηλαδή βέρος Καλαμαριώτης. Και οι γραμματικές σας γνώσεις;

Μεγάλωσα στην Καλαμαριά όπου ο πατέρας μου είχε μανάβικο στη σημερινή οδό Πασαλίδη και ταυτόχρονα πουλούσε λαχανικά ως πλανόδιος με το άλογο και το κάρο του. Εγώ τελείωσα το 2ο Δημοτικό σχολείο που στεγαζόταν αρχικά σε μια παράγκα και αργότερα στο κτίριο του σημερινού Δημαρχείου Καλαμαριάς. Θυμάμαι πως το χειμώνα, οι μαθητές, μαζί με τη σάκα μας, κουβαλούσαμε και από ένα ξύλο για να ρίξουμε στη σόμπα να ζεσταθούμε. Μετά, αφού έβγαλα τις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, οι δυσκολίες της εποχής έκαναν τον πατέρα μου να με ωθήσει να μάθω μια τέχνη. Φοίτησα λοιπόν στην τεχνική σχολή «Ευκλείδης» και πήρα το πτυχίο του «μηχανικού στεριάς και θαλάσσης»! Δηλαδή δούλεψα ως μηχανικός και σε καράβια και σε μηχανουργεία αλλά και στις πατόζες, τις αλωνιστικές μηχανές της εποχής. Οι άνθρωποι τότε θέριζαν με τα δρεπάνια και μετέφεραν τα στάχυα στην πατόζα που ήταν εγκατεστημένη στο κέντρο του χωραφιού. Ήταν η τελευταία λέξη της τεχνολογίας! Μιλάμε για τη δεκαετία του ’50. Αργότερα, συνεταιρίστηκα με τον παλιό μου συμμαθητή, τον Λευτέρη τον Κορωναίο, και ξεκινώντας από μια χειροκίνητη πρέσα, γίναμε εργοστασιάρχες – είχαμε μια βιοτεχνία που στην άνθησή της απασχολούσε 25-30 άτομα προσωπικό.

Και πώς αποφασίσατε, σε αυτή την ηλικία να ξανακαθίσετε στο θρανίο;

«Σ’ αυτή την ηλικία»; Γιατί, τι έχει η ηλικία μου; Η ηλικία είναι για τα ημερολόγια και τις ταυτότητες. Σημασία έχει να είσαι γερός στο σώμα και στο νου και να έχεις όρεξη για ζωή. Κι εγώ, δόξα τω Θεώ, νοιώθω μια χαρά. Αρκεί να σας πω ότι μέχρι τα 90 μου οδηγούσα το αυτοκίνητό μου – εξεταζόμουν κάθε χρόνο και ανανέωνα το δίπλωμα οδήγησης. Τελικά εγκατέλειψε το αυτοκίνητό μου, όχι εγώ…
Τώρα, πώς το αποφάσισα: Πριν από πέντε περίπου χρόνια, ένα βαρύ εγκεφαλικό χτύπησε τη σύζυγό μου, την Τασούλα, με την οποία ζήσαμε μαζί, αγαπημένοι, για 50 ολόκληρα χρόνια. Έπρεπε να μείνει σε ένα κέντρο αποκατάστασης – οίκο ευγηρίας. Δεν μπορούσα να την αφήσω μόνη μετά από τόσα χρόνια αγαπημένης συμβίωσης, γι’ αυτό και έγινα και εγώ ένοικος στον οίκο – δεν με αρέσει η λέξη «γηροκομείο». Εκεί, μη έχοντας περιθώριο για πολλές δραστηριότητες αλλά και βυθιζόμενος για ώρες σε αναμνήσεις από τη ζωή μου, αποφάσισα να καταγράψω κάποια περιστατικά. Σε μερικά από αυτά έδινα και μυθιστορηματική μορφή. Τύπωσα μερικά αντίτυπα και τα μοίρασα σε συγγενείς και φίλους και όλοι τους με παρότρυναν να συνεχίσω να γράφω. Έχω γράψει 8 διηγήματα και κάποια ποιήματα αλλά, παρόλο που όλοι λένε ότι έχω μια αμεσότητα στη διήγηση, εγώ θέλω να βελτιώσω τον τρόπο της γραφής μου, να μάθω περισσότερα πράγματα. Έτσι λοιπόν, πληροφορήθηκα από τον καλό μου τον ανεψιό για τα Τμήματα «Διά Βίου Μάθησης» και τώρα είμαστε συμμαθητές.

Πώς σας φαίνονται τα μαθήματα;

Από τους 18 μαθητές του Τμήματός μας, οι μισοί και παραπάνω είναι συνταξιούχοι καθηγητές και δάσκαλοι. Στην αρχή ένοιωσα λίγο μειονεκτικά γιατί, όπως σας είπα, εγώ δεν έχω βγάλει καν το Γυμνάσιο. Όλοι τους όμως με έχουν αγκαλιάσει και με βοηθούν, όπως και ο δάσκαλός μας, ο καθηγητής – φιλόλογος κ. Παναγιώτης Αργυρόπουλος, και δεν έχω χάσει ούτε λεπτό από τα μαθήματα. Να σας πω την αλήθεια στην ποίηση, με την οποία ξεκινήσαμε δεν είμαι τόσο καλός, παρ’ όλο που οι δάσκαλος λέει ότι «γράφω στρωτά και βιωματικά». Τώρα που μπαίνουμε στον πεζό λόγο θα είμαι καλύτερος, θα βάλω και τα δυνατά μου …
Είναι τόσο γλαφυρός ο αφηγηματικός λόγος του κ. Βλάση που θα μπορούσαμε να μιλάμε για ώρες. Είναι τόσο καθαρή και ακριβής η μνήμη του που θα μπορούσε να γράψει την ιστορία της Καλαμαριάς από την ίδρυσή της…
Τι να πρωτο-θαυμάσουμε και τι να πρωτο-υπογραμμίσουμε: το πάθος για τη ζωή; Τη δίψα για μάθηση; Την αγάπη για όλους τους συνανθρώπους του και για τον τόπο του, την Καλαμαριά; Τη λατρεία για τη σύντροφό του μέχρι την τελευταία της πνοή; Την αυτογνωσία; Την προσπάθεια για συνεχή βελτίωση, χωρίς ηλικιακά όρια;
Να είσαι γερός παππού – Βλάση (έτσι υπογράφει τις αφιερώσεις στα βιβλία του) και να παραμείνεις για πολλά-πολλά χρόνια ζωντανό παράδειγμα για μίμηση… Σε άλλη περίπτωση θα λέγαμε να τα εκατοστίσεις. Εδώ, τέτοια η ευχή δεν ενδείκνυται – είναι πολύ κοντά τα 100. Όπως λέει κι ίδιος χαριτολογώντας «πρώτα ο Θεός, στα εκατό θα μηδενίσει το κοντέρ και θα αρχίσουμε από την αρχή…»!!!