– Κύριε Δάσιε, με τι συναισθήματα δώσατε εισαγωγικές εξετάσεις;  Με μια αγωνία που κράτησε μόλις μια μέρα. Και θα σας εξηγήσω γιατί. Εγώ έδωσα εξετάσεις το 1965. Ήταν λίγο πριν το Πάσχα που μάθαμε ότι θα δώσουμε εξετάσεις την 1η Σεπτεμβρίου σε όλα τα μαθήματα των έξι τάξεων του Γυμνασίου.

* Ο καθηγητής Γιώργος Δάσιος είναι πρόεδρος της Ανεξάρτητης Αρχής «Εθνικός Οργανισμός Εξετάσεων»

Η ύλη ήταν τεράστια, εάν δεν ήσουν καλός μαθητής δεν προλάβαινες να διαβάσεις σε τέσσερις πέντε μήνες. Περιμέναμε το νέο σύστημα, αλλά δεν περιμέναμε να είναι τόσο βαρύ. Θα δίναμε από Εκκλησιαστική Ιστορία μέχρι Ανθρωπολογία.

Τα μόνα μαθήματα που δεν δώσαμε ήταν Φυτολογία, Ζωολογία και Γεωγραφία. Κάθε μάθημα, και ανάλογα με τη βαρύτητά του, είχε έναν συντελεστή. Τα Μαθηματικά, για εμένα που ήμουν του πρακτικού, είχαν για παράδειγμα συντελεστή δύο. Και στους δυο τύπους του ακαδημαϊκού απολυτηρίου, θεωρητικού και πρακτικού, τα μαθήματα της ειδικότητας ήταν πάρα πολύ δύσκολα, τα μαθήματα της μη ειδικότητας πάρα πολύ απλά. Δίναμε σε πέντε μέρες δέκα μαθήματα, 8 με 11 το πρωί το πρώτο μάθημα, 2 με 5 το απόγευμα το δεύτερο.

Την πρώτη μέρα είχαμε πολύ μεγάλη αγωνία. Αλλά από εκεί και πέρα ήταν σαν να πηγαίναμε για καφέ, δεν μας ενδιέφερε τίποτε. Χαλαρώσαμε τελείως. Πηγαίναμε και γελάγαμε. Η δυσκολία ήταν τέτοια που υπολογίζαμε ότι μετά βίας περνάγαμε τη βάση. Να πω δε ότι τότε εισάγονταν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση οι υποοκταπλάσιοι σε σχέση με σήμερα. Τα αποτελέσματα βγήκαν κάπου τον Δεκέμβριο. Όχι οι βαθμοί, αλλά ποιος πέρασε σε ποια σχολή. Τους βαθμούς μας τους είδαμε στο ακαδημαϊκό απολυτήριο που μας ήρθε πια τυπωμένο στο σπίτι. Οι πρώτοι των πρώτων, θυμάμαι, είχαν μέσο όρο 15,5-16, η Ιατρική Θεσσαλονίκης είχε βάση κάτω από 10, ήταν στο 9,7.

Ένα τέτοιο σύστημα φυσικά δεν μπορούσε να σταθεί σήμερα. Κατ’ αρχάς θα ήταν αδύνατο να ανακοινωθεί ένα τέτοιο σύστημα μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, θα έπεφτε η κυβέρνηση. Κι έπειτα, κανένας δεν ήξερε τι περιείχε η ύλη. Και γι’ αυτό δεν υπήρχαν οι έννοιες «εντός ύλης, εκτός ύλης». Λέγαμε μόνο «εύκολα ή δύσκολα θέματα».

Το σημερινό σύστημα βρίσκεται, από αυτήν την τελευταία άποψη, στον αντίποδα. Έχει μια πολύ αυστηρά οριοθετημένη ύλη, η οποία οδηγεί νομοτελειακά στην παπαγαλία. Έλεγα καμιά φορά στους πρωτοετείς φοιτητές μου: «Να σας βάλω τα θέματα των πανελλαδικών εξετάσεων;». «Όχι, όχι» φώναζαν. Γιατί αυτό είναι αποτέλεσμα της παπαγαλίας: ξεχνάς τα πάντα πολύ γρήγορα.

Η ύλη πρέπει να οριοθετηθεί κατά επιστημονικές περιοχές. Δεν νοείται αυτό το «μέχρι τη σελίδα 20 και από την 80 έως την 150». Από την άλλη πλευρά, η ύλη είναι πολύ περιορισμένη. Και αυτός ο περιορισμός αυξάνει τη δυσκολία των θεμάτων. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης η ύλη είναι πολύ μα πολύ μεγαλύτερη. Με τέτοιο εύρος, τα θέματα είναι πιο εύκολα. Γιατί όπως είναι προφανές ότι όσο ανοίγεις την ύλη τόσο περισσότερες είναι οι επιλογές σου.

Οι εξετάσεις δεν είναι δυνατόν να καταργηθούν, θα πρέπει να υπάρχει πάντα ένα φίλτρο. Κατά τη γνώμη μου, και το έχω πει πολλές φορές δημόσια, το φίλτρο θα πρέπει να είναι δυο βασικά μαθήματα, η γλώσσα και τα μαθηματικά, δηλαδή η γλώσσα της επικοινωνίας και η γλώσσα της λογικής.