Η επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα μπορεί και ανταγωνίζεται εκείνη που γίνεται σε ισχυρές χώρες. Ωστόσο, η χώρα μας υστερεί στον τομέα της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας αφού το ρυθμιστικό, το πολιτικό και το κοινωνικό περιβάλλον δεν υποστηρίζει ή και συχνά παρεμποδίζει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, με την οξεία οικονομική κρίση να επιδεινώνει τις στρεβλώσεις.

Αυτό αποδεικνύει η μελέτη με τίτλο «Η έρευνα ως μοχλός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας», που δημοσιοποιήθηκε χθες από τον οργανισμό έρευνας και ανάλυσης διαΝΕΟσις.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η μελέτη, ο αριθμός των κατόχων διδακτορικού τίτλου ανά 1.000 κατοίκους ηλικίας 25 – 34 ετών δείχνει την ύπαρξη στην Ελλάδα επαγγελματιών υψηλής εκπαίδευσης και ειδίκευσης, που μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό πόρο για μια οικονομία ωθούμενη από την καινοτομία.

Οι επαγγελματίες αυτοί αποτελούν την κινητήρια δύναμη για οποιαδήποτε έρευνα αιχμής και μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.

Γενικότερα, τα διδακτορικά στις φυσικές επιστήμες, στα μαθηματικά, στην πληροφορική, στην εφαρμοσμένη μηχανική, στη βιομηχανική παραγωγή και στις κατασκευές θεωρούνται ότι διαμορφώνουν εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό και αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για το σύστημα καινοτομίας.

Επίσης, παρότι οι επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη είναι σχετικά χαμηλές (το 2014 η Ελλάδα επένδυσε ποσοστό 0,9% του ΑΕΠ ενώ η Φινλανδία και η Σουηδία το 3%), η χώρα μας διαθέτει έναν αριθμό ερευνητικών ιδρυμάτων –έστω μικρό– που διεξάγει βασική έρευνα αιχμής. Για παράδειγμα, 5 στους 50 κορυφαίους ερευνητικούς οργανισμούς λαμβάνουν χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό Πλαίσιο «Ορίζοντας 2020», που ενισχύει και την αριστεία.

Κατάταξη

Οι γενικοί δείκτες αποτυπώνουν την πλήρη εικόνα, που είναι μέτρια. Ο δείκτης Καινοτομίας του 2015 του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών DIW Berlin –ερευνητές του οποίου συνεργάστηκαν για τη μελέτη με τον οργανισμό διαΝΕΟσις– κατέταξε την Ελλάδα στην 29η θέση μεταξύ 35 χωρών.

Ο Πίνακας Αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Καινοτομίας για το 2016 χαρακτηρίζει την Ελλάδα ως «Μέτρια καινοτόμα χώρα» μαζί με χώρες όπως οι Κροατία, Ουγγαρία, Πολωνία και Πορτογαλία.Τέλος, στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας 2015 η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 45η θέση σε 141 χώρες, εμφανίζοντας σαφείς αδυναμίες στον τομέα «Εξειδίκευση και ποιότητα επιχειρηματικών δικτύων».

Διαρροή επιστημόνων

Η Ελλάδα λόγω της οικονομικής κρίσης χάνει το επιστημονικό δυναμικό της –σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο αριθμός των Ελλήνων ηλικίας 15 – 64 ετών που έφυγαν μόνιμα από τη χώρα, από το 2008 μέχρι σήμερα, ξεπερνά τις 427.000–, ενώ είναι αναμενόμενο ότι η χώρα δεν μπορεί να προσελκύσει ταλέντα από το εξωτερικό.

Η μελέτη αποδίδει την αδυναμία της Ελλάδας στην έλλειψη στρατηγικής για το μοντέλο της οικονομίας. Χαρακτηριστικά, η διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας βασίζεται στον τουρισμό, στον τομέα των ακινήτων και σε μια διογκωμένη δημόσια διοίκηση, χωρίς να δίνει βάρος στις επιχειρήσεις Πληροφορικής και Επικοινωνίας.

Ωστόσο, για να εμπορευματοποιηθούν οι ερευνητικές ανακαλύψεις, οι επιχειρήσεις χρειάζονται πρόσβαση σε χρηματοδότηση, δεδομένου ότι η καινοτομία κοστίζει.

Παρ’ όλα αυτά, η πρόσβαση σε δανειοδότηση και η διαθεσιμότητα κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου είναι πολύ περιορισμένες στην Ελλάδα.

Η μελέτη προτείνει τη δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών και την αλλαγή προσανατολισμού του οικονομικού μοντέλου με υιοθέτηση ενός εξωστρεφούς και καινοτόμου προτύπου.