Ολοκληρώθηκε μια «εκπαιδευτικά» απίστευτη, απαιτητική και δύσκολη χρονιά για μένα και τους συνεργάτες μου στο Πρόγραμμα «Αξιολόγηση και Διασφάλιση Ποιότητας στην Εκπαίδευση» του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το δύσκολο ή το απαιτητικό δεν αναφέρεται μόνο στις πολύωρες παρουσιάσεις σχεδόν σε καθημερινή βάση οι οποίες πολλές φορές ξεκινούσαν σχεδόν μόλις ολοκληρωνόταν το ωράριο στο Γραφείο Αντιπρύτανη Ακαδ. Υποθέσεων και στη Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας στην οποία εργάζομαι. Για όσους από εμάς έχουμε την ευλογία να ασχολούμαστε με την εκπαίδευση, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας εκπαιδευτικό έργο, η διδασκαλία πολλές φορές λειτουργεί λυτρωτικά, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον μας και τη διάθεση για δράση, αποτινάσσοντας τις αγκυλώσεις και την ψυχολογική φθορά που αφήνει η δουλειά γραφείου και παράλληλα σε γεμίζει με ιδέες και ερεθίσματα αλλά και εμπειρία που μπορείς να μεταφέρεις στην καθημερινότητα της δουλειάς γραφείου.
Βασικό αντικείμενο των σεμιναρίων μας ήταν η αξιολόγηση και η διασφάλιση ποιότητας σε όλους τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Βασικό moto της ομάδας μας είναι ότι η αξιολόγηση εφαρμόζεται “to improve not to prove”.. Με άλλα λόγια η αξιολόγηση δεν αποτελεί τιμωρητική διαδικασία που οδηγεί σε απόλυση, αλλά έχει ως στόχο τον εντοπισμό των αδύνατων σημείων εργαζομένων και οργανισμών και την παροχή ανατροφοδότησης για την βελτίωση τους ή και γιατί όχι την εξάλειψη αυτών των αδυναμιών. Για να μην θεωρητικολογούμε επιλέξαμε ως αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής το θεσμικό πλαίσιο της αυταξιολόγησης στη σχολική μονάδα (Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση) και του τετραετούς κύκλου ποιότητας για τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ.
Και τότε ξεκίνησαν τα δύσκολα, ή αν θέλετε η πρόκληση για κάθε εκπαιδευτή που σέβεται τον εαυτό του και το κοινό του.. Από την πρώτη στιγμή, από την πρώτη κουβέντα , από τη αρχή παρουσίασης της μεθοδολογίας η αμφιβολία, η αμφισβήτηση, ο προβληματισμός και η αντίδραση. Οι εκπαιδευόμενοι παρότι έχουν έρθει να εκπαιδευτούν στη μεθοδολογία και στα εργαλεία της αξιολόγησης εκφράζουν ανοιχτά την αμφιβολία για την σκοπιμότητα της, ψάχνουν τι κρύβεται πίσω από κάθε διαδικασία, ποια είναι η κρυφή ατζέντα που μπορεί να έχει η πολιτική ηγεσία για αυτούς και ως όχημα θα χρησιμοποιήσει την αξιολόγηση, τι μπορεί να πάθουν με το να συμμορφωθούν ή να μην συμμορφωθούν με τις διαδικασίες της αξιολόγησης.
Τα δεδομένα, τα γεγονότα και οι καταστάσεις στο χώρο της εκπαίδευσης συνηγορούν στη δυσπιστία απέναντι στην αξιολόγηση και γεμίζουν με παραδείγματα και προσωπικές μαρτυρίες τις εκπαιδευτικές συναντήσεις, συζητήσεις και αντιπαραθέσεις ξεσπούν, πολλές φορές σε βάρος της ύλης και του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, ο εκπαιδευτής έρχεται σε θέση άμυνας, σαν να φαίνεται υποστηρικτής του θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα πρέπει να δικαιολογήσει χωρίς να το θέλει ή και χωρίς να το πιστεύει.. Όμως πρέπει να το διδάξει και όχι να το αποδομήσει. Και δεν είναι καθόλου εύκολο. Άλλωστε και ο ίδιος αμφιβάλλει και εκφράζει με κριτική σκέψη τις αντιρρήσεις του για τις αντιφάσεις που παρατηρούνται ή το ανέφικτο κάποιων επιλογών εκπαιδευτικής πολιτικής.
Θα μπορούμε να συνεδριάζουμε εντός του σχολικού ωραρίου?
Αφού δεν μας εξασφαλίζονται πόροι πως θα υλοποιήσουμε τα σχέδια δράσης?
Οι μαθητές μας στο Λύκειο δεν ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε καινοτόμες δράσεις, ούτε σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις για ενδιαφέρονται μόνο για τις Πανελλαδικές, τι δράσεις να κάνω και πως θα αξιολογηθώ?
Ο Σύλλογος Διδασκόντων θέλει να πάρουμε απόφαση εναντίον της διαδικασίας. Πώς να το αντιμετωπίσω?
Αν βαθμολογήσουμε κάποιους δείκτες του εκπαιδευτικού έργου στο σχολείο με χαμηλό βαθμό μήπως βρουν ευκαιρία να μας το κλείσουν ή να το συγχωνεύσουν?
Ποιος θα διαβάσει τις εκθέσεις αξιολόγησης που γράφουμε και πως θα τις χρησιμοποιήσει?
Έχω ακούσει ότι όλα γίνονται γιατί από πίσω υπάρχει ένα έργο του ΕΣΠΑ, από το οποίο κερδίζουν πολλά κάποιοι.. μόλις τελειώσει το έργο θα σταματήσει και η αυταξιολόγηση.. Είναι έτσι?
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα δεκάδες ερωτήματα που διατυπώθηκαν κατά την διάρκεια των σεμιναρίων. Κάθε ένα από αυτά μια μικρή ωρολογιακή βόμβα που δεν ξέρεις αν την απενεργοποιείς ή την απασφαλίζεις με κάθε απάντηση που θα δώσεις.. Φανταστείτε ένα κοινό 40-70 ατόμων και απέναντι ο εκπαιδευτής.. Για να μπορέσει να ανταποκριθεί απαιτούνται τεράστια αποθέματα ενέργειας, χιούμορ και αυτοσαρκασμός, ανάπτυξη καλής επικοινωνίας, ευελιξία και αποφυγή προσωπικών αντιπαραθέσεων
Παράλληλα το κοινό πλήρως ετερογενές μέσα στην υποτιθέμενη ομοιογένεια του.. καθηγητές αλλά και διευθυντές σχολικών μονάδων, εκπαιδευτικοί από δημόσια αλλά και ιδιωτικά σχολεία, εκπαιδευτικοί από σχολεία υποβαθμισμένων περιοχών με υψηλή ανεργία, εγκληματικότητα και χαμηλή ποιότητα ζωής στην ίδια τάξη με εκπαιδευτικούς σχολείων που ανήκουν σε περιοχές με υψηλό εισοδηματικό και κοινωνικό επίπεδο, καθηγητές τεχνικής εκπαίδευσης και καθηγητές γενικής εκπαίδευσης, διαφορές στο επίπεδο εμπειρίας και στην ηλικία κ.α όλοι όμως εκπαιδευτικοί…
Πως τα καταφέρνει κανείς τελικά να αντιμετωπίσει όλα τα αρνητικά της διαδικασίας και να αποφύγει την αναμενόμενη ζάλη και ναυτία αλλά και την πίεση που προκαλείται από αυτό το τόσο υπέροχο, ανυπόμονο και αντιφατικό αυτό κοινό?
Θα ξεχωρίσω πέντε βασικά σημεία που με βοήθησαν και τα προτείνω ανεπιφύλακτα:
1. Το ξεκαθάρισμα του σκοπού: Από τις πρώτες στιγμές ξεκαθαρίζει ο εκπαιδευτής ότι δεν είναι υπέρμαχος του νομοθετικού πλαισίου, το οποίο έχει κενά. Σκοπός του εκπαιδευτή είναι να βοηθήσει ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να εφαρμόσουν με τέτοιο τρόπο το θεσμικό πλαίσιο που θα τους διασφαλίζει απέναντι στα περίεργα σημεία και παράλληλα θα είναι σύννομοι χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την καριέρα τους και το σχολείο. Ο εκπαιδευτής είναι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος
2. Η Στρατηγική του Πολέμου κατά τον Κινέζο Στρατηγό Σουν Τζου: Στο βιβλίο του για την τέχνη του πολέμου ο κινέζος στρατηγός του 5ου αιώνα π.χ έδωσε εργαλεία και συμβουλές διοίκησης που διδάσκονται σε όλες τις σύγχρονες σχολές ηγεσίας και διοίκησης και μάλιστα αυτούσιες από το κείμενο του. Μια από τις βασικές αρχές του αποτελεσματικού πολέμου είναι κατά τον στρατηγό να πολεμήσεις τον αντίπαλο με τα «δικά του όπλα» αν θεωρείς ότι έχει πιο δυνατά όπλα από τα δικά σου. Στην περίπτωση μας δουλέψαμε πάνω στη λογική ότι η αυτοαξιολόγηση θα πρέπει να αναδείξει την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού διαχρονικά να εξασφαλίσει παιδεία ίσων ευκαιριών. Έτσι με αυτόν τον τρόπο και ενώ περιμένουν να αποφύγουμε την αξιολόγηση χρησιμοποιούμε την αξιολόγηση για να αναδείξουμε τις παραλείψεις αυτών που μας κουνούν το δάχτυλο και δεν δικαιούνται να το πράττουν.
3. Αποτελεσματικός Εκπαιδευτικός Σχεδιασμός: Όχι σειριακή παρουσίαση του υλικού.. Οδηγεί σε βαρεμάρα και αδυναμία απορρόφησης των πληροφοριών.. Ακολουθούμε το πείραμα των 5 λεπτών… Στην αρχή, στο πρώτο μάθημα, παρουσιάζουμε σε πέντε λεπτά αυτά που θα κάνουμε σε πέντε μαθήματα. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό και δείχνει στους εκπαιδευόμενους ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο σύνθετα όσο φαίνονται
4. Αξιοποίηση των έμπειρων και θετικών προς τη διαδικασία της αξιολόγησης εκπαιδευτικών: Αποτέλεσαν πραγματικούς συνεισηγητές, βοηθούς και αρωγούς με την εμπειρία, το προσωπικό παράδειγμα και το βίωμα, βάζοντας πολλές φορές τα πράγματα στη θέση τους.
5. Διατήρηση της επικοινωνίας και μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου: Στο τέλος κάθε σεμιναρίου η ομάδα είχε γίνει μια παρέα και ο εκπαιδευτής ο συντονιστής, ο οποίος ενθαρρύνει την επικοινωνία και μετά το τέλος του σεμιναρίου, έτσι ώστε να υπάρχει ενθάρρυνση, συμβουλευτική υποστήριξη και πληροφόρηση για να διαπιστωθεί ποια εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν στο σεμινάριο εφαρμόστηκαν στην πράξη και με ποια αποτελέσματα

Ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων δεν είναι αυτός του απλού εισηγητή. Αποτελεί έναν διαπραγματευτή εκπαιδευτικού συμβολαίου γνώσης, βάση του οποίου δεσμεύεται να επιτύχει συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους προς όφελος του εκπαιδευόμενου. Σκοπός του είναι να αγγίξει δύσκολες έννοιες, με διάθεση συμμετοχικής μάθησης, με ευρετική πορεία προς τη γνώση , με αξιοποίηση και νοηματοδότηση της εμπειρίας των συμμετεχόντων. Με αυτό τον τρόπο πιστεύω καταφέραμε να μετατρέψουμε την «απόγνωση» που προκαλεί το απειλητικό θεσμικό πλαίσιο για την αξιολόγηση σε χρήσιμη γνώση και όπλο για την αντιμετώπιση της βασικής πρόκλησης που αντιμετωπίζουμε όλοι όσοι εργαζόμαστε στο χώρο της εκπαίδευσης:.. Να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε «ελέφαντες»

kbourletidis.blogspot.gr