Τέκνα μου ἐν Κυρίῳἀγαπητὰ καὶπεριπόθητα,
“Ἐν τῇ Γεννήσει τὴν παρθενίαν ἐφύλαξας,
ἐν τῇ Κοιμήσει τὸν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε·
μετέστης πρὸς τὴν ζωήν, μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς,
καὶ ταῖς πρεσβείαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τὰς ψυχὰς ἡμῶν.”
Τὰ λόγια τοῦτα καταθέτουμε σήμερα προσευχητικὰ καὶὑμνητικά, οἱχριστιανοὶ σὲὅλη τὴν οἰκουμένη, πρὸς τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τιμώντας τὴν μεγάλη Θεομητορικὴἑορτὴ τῆς Κοιμήσεώς Της.
Οἱ στίχοι παρουσιάζουν μία κίνηση, μία δυναμική: ἀπὸ τὴ γέννηση στὴν κοίμηση, ἀπὸ τὴν κοίμηση στὴ ζωὴ τὴν ἀληθινή. Ἡ φυσικὴ τάξη τῆς φθορᾶς ἀνατρέπεται. Μέσα ἀπό τὴ λύπη ἀναδύεται ἡ χαρά· γιὰ τοῦτο τὸ λόγο τὸ πένθος μεταβάλλεται σὲ δοξολογία.
Τὸ μήνυμα τῆς ἑορτῆς προβάλει καθαρό: ἡ ζωὴ καταργεῖ τὸ θάνατο. Τοῦτο φανερώνεται περίτρανα στὸ πρόσωπο τῆς Κυρίας Θεοτόκου, ἡὁποία γνωρίζει τὸ θάνατο, χωρὶς ὅμως νὰ παραδίδεται στὴ φθορὰ τῆς θανῆς, ἀφοῦ μετέστη κοντὰ στὸν Υἱό Της, τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ὁὁποῖος εἶναι ἡἀνάστασις, ἡ ζωὴ καὶἡ σωτηρία τῆς κάθε ψυχῆς.
Ἡ Παναγία ὡς μητέρα τῆς Ζωῆς, μετέχει στὸ μυστήριο τῆς σωτηρίας ὅλων μας. Στὴ λύτρωση ποὺ μᾶς προσφέρει ὁ Υἱός Της, προβάλλει μεσίτρια καὶἐγγυήτρια. Ἡ σωτηρία τῶν ψυχῶν μας πραγματώνεται μὲ τὶς θερμὲς πρεσβεῖες Της, οἱὁποῖες μᾶς δημιουργοῦν τὴ βεβαιότητα πὼς δὲν εἴμαστε ἐγκαταλελειμμένοι στὸν κόσμο τοῦτο, δὲν εἴμαστε ὁριστικὰὑποδουλωμένοι στὴν ἀσθένεια, στὸν πόνο, στὴν κακότητα, στὸ θάνατο.
Τὸτροπάριο τῆς Κοιμήσεως ἀναδεικνύει τὸ ρόλο τῆς Παναγίας ὡς στήριγμα τῶν πιστῶν στὶς δυσκολίες τοῦ βίου, ὡς προστασία καὶ σκέπη τῆς ζωῆς, ὡς ἐκείνη ποὺἐξαφάνισε τὸ κράτος τοῦθανάτου. Μὲ ποιὸ τρόπο ὅμως ἡ ταπεινὴ Μαριὰμ ἀναδεικνύεται ὡς τὸκεντρικότερο πρόσωπο τοῦ σχεδίου τῆς θείας Οἰκονομίας; Ποιὰ στάση ζωῆς καὶ ποιὰἐπιλογὴ εἶναι αὐτὴ ποὺ τὴν καθιστᾶ σκεῦος ἐκλογῆς;
Ὁπροαναφερθεὶς ὕμνος ἀπαντᾶ στὴν ἀπορία μας μὲ τρόπο ἀποκαλυπτικό. Ἡ φύλαξη τῆς Παρθενίας ἀπὸ τὴν ἀπαρχὴἕως τὰἔσχατα τοῦ βίου τῆς Θεοτόκου, εἶναι ἡ αἰτία ποὺ στὸ σεπτό Της πρόσωπο νικᾶται ἡ τάξις τῆς φύσεως, ἡὁποία ἀπαιτεῖ κατὰ τὴν σύλληψη τὸν σπίλο, κατὰ τὴν γέννα τὴ φθορά, κατὰ τὸ γῆρας τὸ θάνατο. Ἡἀρετὴ τῆς Παρθενίας εἶναι ἡἀπάντηση στὸἀνθρώπινο δρᾶμα.
Τί ἐννοεῖὅμως ἡἘκκλησία ὅταν μιλᾶ γιὰ τὴν Παρθενία ὡς καθολικὴ πρόταση βίου, ποὺἀφορᾶ τὸν κάθε χριστιανό;
ἩΠαρθενία ἔχει πρωτίστως σχέση μὲ τὴν ὀντολογία καὶἔπειτα μὲ τὴν ἠθική. Ἀποτελεῖκατάσταση πνευματικὴ ποὺἀφορᾶ τὸν ὅλο ἄνθρωπο, τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα του. Συνώνυμα τῆς Παρθενίας εἶναι ἡἁγνεία καὶἡἀθωότητα. Μὲ τὰ στοιχεῖα αὐτὰπροίκισε ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπο κατὰ τὴ Δημιουργία τοῦ Κόσμου. ὉἈδὰμ καὶἡ Εὔα ζοῦν ἐν ἁγνεία. Τοῦτο σημαίνει πρωτίστως πὼς διατηροῦν μία ματιὰ καθαρὴ γιὰ τὸν κόσμο. Τὰ πάντα γιὰἐκείνους εἶναι καινά, πρωτόγνωρα, βαπτισμένα στὸ κάλος, στὴν ὀμορφιά. Οἱπρωτόπλαστοι βλέπουν τὰ δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ καὶἀναγνωρίζουν ὅτι εἶναι «καλὰ λίαν». Ἡ γνώμη τους γιὰὅσα τοὺς περιβάλλουν εἶναι ἀγαθή, χωρὶς πονηρία, χωρὶς ἀντιπαλότητα, χωρὶς ὑπολογισμό.
Σὲ τοῦτο τὸ πλαίσιο κινεῖται καὶἡ μεταξύ τους σχέση. Ὁἄνδρας καὶἡ γυναίκα ζοῦν σὲἀπόλυτη ἑνότητα. Δύο πρόσωπα ἀκέραια, μοναδικά, ἐλεύθερα, τὰὁποία ὅμως συγκροτοῦν τὸτελειότερο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, τὸν ἄνθρωπο. Μεταξύ τοῦἈδὰμ καὶ τῆς Εὔας δὲν ὑπάρχει δικαίωμα, δόλος, ἐκμετάλλευση, ὑστεροβουλία, σύγκρουση, χωρισμός. Οἱἀνθρώπινες σχέσεις ἐντός τοῦΠαραδείσου εἶναι καθάριες καὶ φωτεινές.
Ὅμως καὶἡ σχέση τοῦἀνθρώπου μὲ τὸ Θεὸ πρὸ τῆς πτώσεως διέπεται ἀπὸ αὐτὸ τὸ πνεῦμα τῆς ἁγνότητας. Ὁ Θεὸς ἀναγνωρίζεται ὡς ἡ αἰτία τῶν πάντων, ὅλης της καλοσύνης, ὅλης τῆς ὀμορφιᾶς, ὅλης τῆς κτίσης. Εἶναι ἡἈγάπη, ἡὁποία δὲν μπορεῖ νὰ κλειστεῖ στὸν ἑαυτό της, ἀλλὰἐκστατικὰ καὶἐρωτικὰ κινεῖται πρὸς τὸν ἄλλο. Δημιουργεῖ τὰ πάντα, τὸ διαφορετικό, τὸ κτιστό. Πλάθει τὸν ἄνθρωπο, ἐμφυσᾶ τὸ πνεῦμα του σὲ αὐτόν, τὸν προικίζει μὲ τὴ δική του εἰκόνα, μὲ θεία χαρακτηριστικά, καὶ τοῦ δίνει τὴδυνατότητα νὰἀναπτύξει τὰ χαρίσματά του γιὰ νὰ φτάσει στὴ δική Του ὁμοίωση. Τοῦπροσφέρει τὰ πάντα, χωρὶς νὰἐγείρει ἀπαιτήσεις, χωρὶς νὰπροβάλει ἀξιώσεις. Γι’ αὐτὸὁἄνθρωπος διατηρεῖ μία σχέση μὲ τὸ Θεὸπροσωπική, ὅπου τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ τὴν σκιάσει, ἀφοῦὁ Θεὸς εἶναι τὸἀγαθό, καὶὁἄνθρωπος εἶναι σὲ θέση νὰἀναγνωρίσει τὴν ἀγαθότητα.
Τὰ πάντα ἀλλάζουν ὅταν ὁἀρχέκακος ὄφις προτείνει μία ἄλλη θεώρηση τῆς ζωῆς, ἡὁποία διαταράσσει ὅλα τὰἐπίπεδα τῶν σχέσεων τοῦἀνθρώπου. Ἐνθαρρύνει τὸν ἄνθρωπο ὥστε νὰἀπομακρυνθεῖἀπὸ τὴν παρθενική του ματιά, νοθεύοντας τὸν ἀγαθὸ λογισμό του. Ἡ προτροπὴ πρὸς βρώση ἀπὸ τοὺς καρποὺς τοῦ ξύλου τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καὶ τοῦ πονηροῦ, ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν πτώση. Ἐκπίπτει ὁἄνθρωπος ἀπὸ τὴν ἀγαθότητά του καὶ αὐτὸἔχει ἄμεσες ἐπιπτώσεις στὴ ζωή του. Τὸπεριβάλλον του πλέον δὲν εἶναι ὁΠαράδεισος, ἀλλὰ μία κτίση ἀπειλητικὴ καὶἐχθρική, ἡὁποία δημιουργεῖἀνασφάλεια καὶ φόβο. Οἱ σχέσεις τῶν ἀνθρώπων μεταξύ τους εἶναι καταδυναστευτικὲς καὶἀνελεύθερες. Ὁἰσχυρὸς ἐπικυριαρχεῖ τοῦἀδυνάτου. Ὁἄνδρας ἐπιβάλλεται στὴγυναίκα. Ἀλλὰ καὶἡ σχέση τοῦἀνθρώπου μὲ τὸν ἑαυτὸ τοῦἔχει πληγεῖἀνεπανόρθωτα. Δὲν ξέρει ποιὸς εἶναι, ποῦπηγαίνει, ποιὸς ὁ σκοπὸς τῆς ὕπαρξής του. Τέλος ὁ Θεὸς προβάλλει ὡς ὁ μεγάλος ἄγνωστος· ἄλλοτε αὐστηρὸς κι ἄλλοτε εὐεργέτης· ἄλλοτε τιμωρὸς κι ἄλλοτε σωτήρας· ἄλλοτε ξένος κι ἄλλοτε οἰκεῖος. Ἡ σύγχυση αὐτὴπροκύπτει ἐπειδὴἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ μέσα στὸν ἄνθρωπο ἔχει ἀμαυρωθεῖ. Ἡἁμαρτία ἔχει νοθεύσει τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴν ἀθωότητα τοῦἀνθρώπου, καὶ τὸν ἔχει καταδικάσει νὰ ζεῖ στὴ σκιὰ τοῦ θανάτου. Σὲ μία ζοφώδη καὶἀσέληνο νύχτα ἐξέπεσε ἡἀνθρώπινη φύση, ἐκπορνευμένη ἐξαιτίας τῆς ἀπιστίας τῆς ἔναντι τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Στὴν κατάσταση αὐτὴὁ ρῦπος καὶἡ διαφθορὰἐντυπώνονται στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα τοῦἀνθρώπου.
Τούτη ἡ καταδίκη ὅμως δὲν εἶναι ὁριστική. Ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ εἰσέρχεται στὸἀνθρώπινο δρᾶμα, καὶ γίνεται ὁ Υἱὸς τῆς Παρθένου, δίνοντας ἐκ νέου τὴν δυνατότητα στὸν ἄνθρωπο νὰ δεῖ τὸν κόσμο μὲ τὸν τρόπο τῆς ἀθωότητας. Ὁἄνθρωπος παύει νὰ εἶναι κατάδικος καὶἔνοχος, ἀφοῦ μπορεῖ νὰἐπανέλθει στὸν τρόπο τῆς Παρθενίας.
Τὴν πορεία αὐτὴἀκολούθησε ἡ ταπεινὴ κόρη, ἡ Μαριάμ, ἐξαιτίας τῆς ἀγαθῆς της προαιρέσεως τὴν ὁποία συμπλήρωσε ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Προσφέρθηκε στὸ Θεὸἀπὸ μικρὸ κορίτσι· ἐγκαταβίωσε στὸ Ναό, στὰἅγια τῶν ἁγίων· δέχθηκε ἀρραβώνα ὑπὸ δικαίου ἀνδρός· ἀποδέχθηκε τὸν ἀγγελικὸχαιρετισμὸ ποὺ τὴν κατέστησε μητέρα τοῦ Θεοῦ· ἀκολούθησε τὸν Υἱό της ἀπὸ τὴν Βηθλεὲμ μέχρι τὸν Γολγοθᾶ, ἀπὸ τὸ κενὸ μνῆμα τῆς Ἀναστάσεως μέχρι τὸὑπερῶο τῆς Πεντηκοστῆς. Ὅλες οἱ πτυχὲς τοῦ βίου της ἀποτελοῦν μία ἀποδοχὴ αὐτοῦ τοῦἄλλου τρόπου, τοῦἄσπιλου, τοῦἄμωμου, τοῦ παναγνοῦ. Γι’ αὐτὸἡΠαρθενία γίνεται τὸ χαρακτηριστικό τοῦ προσώπου της.
Ἀειπάρθενος καλεῖται γιατί παραμένει Παρθένος πρὶν τὸν τόκο, κατὰ τὸν τόκο, καὶ μετὰ τὸν τόκο τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της. ἩἈειπαρθενία τῆς Παναγίας εἶναι καὶ σημεῖο καὶγεγονός. Ὡς σημεῖο φανερώνει τὴν ἁγνότητα ὡς τρόπο ὕπαρξης, τὴν ὁποία προσφέρει ὁ νέος Ἀδάμ, ὁἸησοῦς Χριστός, στὸν κάθε ἄνθρωπο. Ὡς γεγονὸς ἀποτυπώνεται στὸ ταπεινὸ σῶμα τῆς Μαρίας, τὸὁποῖο δὲν ὑπέστη φθορὰ καὶ βία μὲἀφορμὴ τὴν γέννηση τοῦ Υἱοῦ Της. Τούτη ἡἐπισήμανση τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας δὲν εἶναι καθόλου ἀσήμαντη ἢὑπερβολική. ΤὸἈειπάρθενο τῆς Θεοτόκου εἶναι ἡ πρώτη μεγάλη μαρτυρία, ὅτι μὲ τὴν γέννηση τοῦ Χριστοῦ, αἴρονται οἱἐπιπτώσεις τοῦπροπατορικοῦἁμαρτήματος. Κατὰ τὴ πτώση ὁ Θεὸς ἀναγγέλει στὴν Εὔα πὼς μὲ πόνο καὶὀδύνη θὰ γεννᾶ τὰ παιδιά της. Ἀκριβῶς γι’ αὐτὸὁ Χριστὸς γίνεται ἄνθρωπος, γιὰ νὰ παύσει ὁἄνθρωπος νὰ πονᾶ. Ἔτσι ἡ Παναγία δὲν γνωρίζει ὀδύνη καὶ φθορὰ στὸπανακήρατο σῶμα της κατὰ τὴν γέννα, μαρτυρώντας μὲ τρόπο θαυμαστὸ πὼς τὸ νέον παιδίον εἶναι ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.
ἩΠαρθενία ὡς τρόπος ὕπαρξης ἀποτελεῖ μία πρόσκληση πρὸς ὅλους τους χριστιανούς. Ὅλοι καλούμαστε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία νὰδιάγουμε βίο παρθενικό· οἱ μοναχοὶ μέσῳ τῶν ὑποσχέσεών τους κατὰ τὴν μοναχική κουρά· οἱἔγγαμοι μέσω τῆς ἐγκράτειας καὶ τῆς πιστότητας στὸ γάμο· οἱἄγαμοι μέσῳ τῆς ἁγνότητας· ὅλοι οἱχριστιανοὶ μέσῳ τῆς σχέσεως μὲ τὸ πρόσωπο τῆς Παρθένου Μαρίας, τῆς Μητέρας ὅλων μας. Ἐκείνη μᾶς καθαρίζει, ὅπως κάνει κάθε μάννα στὸἄτακτο παιδὶ της ὅταν γυρίζει σκονισμένο καὶ λερωμένο ἀπὸ τὰπαιχνίδια του. Ὅλοι ἔχουμε ἀνάγκη αὐτοῦ του ἐξαγνισμοῦ ποὺ μᾶς προσφέρει ἡ Παναγία, γιὰ νὰ δοῦμε τὸν κόσμο, τὸν συνάνθρωπο, τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτὸ καθαρὰ καὶἀθώα· γιὰ νὰπαρουσιαστοῦμε ἐνώπιον τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ, τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτήρα μας, εὐπρεπισμένοι καὶ εὔμορφοι.
Εὐχόμαστε ἀγαπητοὶἀδελφοί, ἡΠαρθένος Θεοτόκος, νὰ δωρίζει σὲὅλους φρόνημα ἁγνό, πίστη καθαρή, βίο ἀκηλίδωτο, ὥστε μὲ τὶς πρεσβεῖες Της νὰ γευτοῦμε καὶἐμεῖς τὴν λύτρωση ἀπὸ τὴν τυρρανία τοῦ θανάτου.
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ & ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ!
Μέ ὅλη μου τήν ἀγάπη
Ο Μ Η Τ Ρ Ο Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Σ Α Σ
†ὁ Πειραιῶς ΣΕΡΑΦΕΙΜ